Sự kiện thường niên của Đại hội ICOM (Hội đồng Bảo tàng Quốc tế) đã được bế mạc thành công vào ngày 28 tháng 8 tại thành phố thủ đô Praha, Cộng hòa Séc. Do đại dịch COVID-19 bùng phát trên toàn cầu, sau gần ba năm chờ đợi, chủ đề của Đại hội lần thứ 28 là "Sức mạnh của viện bảo tàng", thảo luận là những vấn đề nổi mới mẻ và nổi bật đối với cộng đồng bảo tàng và toàn xã hội. Đó là bốn chủ đề có liên quan chặt chẽ với nhau, được hiện thị trên sân khấu chính: “Mục đích : Viện bảo tàng và Xã hội dân sự”, “Tính bền vững : Viện Bảo tàng và tính kiên cường”, "Viễn cảnh: Viện bảo tàng và Khả năng lãnh đạo”, “Thành tựu: Viện bảo tàng và Công nghệ mới”, với mục tiêu mong muốn bảo tàng với tư cách là một mạng lưới kết nối với cộng đồng, ngoài các hoạt động văn hóa ra, làm sao chúng ta có thể tiến hành cuộc thảo luận chuyên sâu về các chủ đề này. 

Là một phần của cộng đồng bảo tàng, Bảo tàng Nhân quyền Quốc gia Đài Loan cũng tham gia vào buổi họp này, giới thiệu phương pháp giáo dục tương tác của các triển lãm trong bảo tàng, đi đầu trong việc thúc đẩy sự hiểu biết sâu sắc hơn về công lý và có cái nhìn chính thức với sự phát triển hiện tại của công lý. Sau đó Ủy ban Quốc tế về Bảo tàng Tưởng niệm nạn nhân của Tội ác Công cộng (International Committee of Memorial Museums in Remembrance of the Victims of Public Crimes, viết tắt là ICMEMO) tiếp tục chia sẻ các chủ đề khác tại cuộc họp kéo dài ba ngày này. Đồng thời, một số vấn đề cấp bách cần được quan tâm sát sao cũng được đề cập đến.

Bảo tàng và Tự cường quyền: Giải cứu trong thời kỳ chiến tranh

Vào ngày 24 tháng 2, quân đội Nga đã sử dụng vũ lực để xâm lược miền đông Ukraine, khiến hàng chục nghìn người thiệt mạng. Kể từ đó, các cơ sở văn hóa của Ukraine cũng bị tấn công, và tình trạng các kho dữ liệu lưu trữ trở nên cực kỳ kém. Marta Havryschko, giám đốc Viện nghiên cứu liên ngành Barby Yarn, đã bỏ trốn khỏi Ukraine để đến Thụy Sĩ, Sử dụng biểu đồ để hiển thị số lượng các thiết chế văn hóa bị phá hủy hoặc hư hại trong chiến tranh: Có 36 viện bảo tàng, 165 tòa nhà tôn giáo và 219 kiến trúc di tích, và số lượng vẫn đang tiếp tục tăng lên. Chiến tranh đã làm thay đổi cuộc sống của con người, đồng thời nó cũng thay đổi cách các bảo tàng hỗ trợ cho cộng đồng. Các viện bảo tàng và tổ chức của Ukraine, chẳng hạn như Trung tâm Tưởng niệm (Babyn Yar Holocaust Memorial Center), bắt đầu cung cấp nơi trú ẩn và thức ăn nóng, đồng thời chấp nhận không lương để bảo vệ nhân quyền ở Ukraine. Ngoài việc cung cấp sự hỗ trợ của người dân, Trung tâm Tưởng niệm cũng tìm đến các đơn vị thực thi pháp luật khác, chẳng hạn như Tòa án Công lý Quốc tế (The Hague International Court of Justice), thu thập lời khai chống lại Nga và số hóa các hồ sơ của Ukraine. Số hóa tư liệu đã trở thành một trong những nhiệm vụ quan trọng và khó tránh khỏi của các Viện bảo tàng trong thế kỷ 21, điều này càng xảy ra trong thời kỳ chiến tranh. Mặc dù hoàn cảnh sống ở Ukraine là điều không thể tưởng tượng được, nhưng Havryshko đã chứng minh rằng ngay cả trong nghịch cảnh như vậy, các viện bảo tàng và tổ chức văn hóa Ukraine vẫn chứng tỏ tiềm năng của các bảo tàng không chỉ là nơi học tập.

Bảo tàng và Tuyên truyền Chính trị: Truyền bá nội dung chính trị trong các nơi có vẻ trung lập

Các viện bảo tàng là nơi truyền tải văn hóa và tri thức, nhiệm vụ của các bảo tàng là truyền đạt thông tin và những sự thật không thiên vị về các sự kiện lịch sử hoặc sự kiện hiện tại. Đối mặt với dữ liệu, cho dù là đồ vật hay văn bản, thì nó sẽ gợi lên các suy nghĩ về những câu chuyện và trải nghiệm cá nhân. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, rất khó để các hoạt động triển lãm của bảo tàng hoặc bản thân bảo tàng đó luôn đảm bảo được tính trung lập, vì trong cách thức và vị trí trưng bày thì phần nào đã biểu thị một quan điểm nào đó để kể lại một câu chuyện gì đó. Giáo sư Pawel Machcewicz trích dẫn kinh nghiệm thành lập bảo tàng Thế chiến II ở Gdańsk, Ba Lan như một ví dụ sinh động, mô tả việc cánh hữu của đất nước đã làm lung lay hướng đi của các viện bảo tàng, không truyền tải được thông điệp về lòng yêu nước là một sự phản bội đất nước. Kết quả là việc xây dựng bảo tàng bị đình chỉ và gặp phải những trở ngại chưa từng thấy. Các thể chế văn hóa được xây dựng bằng các nguồn lực của nhà nước có nguy cơ dẫn đến chỉ có góc nhìn một chiều , còn các thể chế văn hóa được xây dựng dưới các chế độ toàn trị thì không có gì phải bàn cãi nữa. Cùng dòng chia sẻ này, Voytech Kynci thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Cộng hòa Séc nhắc lại kinh nghiệm về thời kỳ Xô Viết của Cộng hòa Séc để nhấn mạnh quá khứ khó khăn nhưng quan trọng của nước này. 

Trong bối cảnh tương tự, Babara Thimm, một nhà chia sẻ đến từ Campuchia S21 đề cập đến, khi đối mặt với những nghi vấn về công việc của họ, cách giải quyết phù hợp cho các trường hợp này là hãy áp dụng phương pháp dẫn dắt vào các thông tin thực tế, và để bằng chứng tự nói lên tất cả. S21 trước đây là một nhà tù thời Khmer, giờ đây là một bảo tàng ghi lại nỗi đau và thương tích của những kẻ bị áp bức. Nghệ sĩ người Cuba (Geandy Pavón) cũng đại diện cho những người tị nạn chạy sang Hoa Kỳ, nhắc nhở công chúng không nên tiếp thu tất cả những gì mà các đơn vị thuộc chế độ đàn áp nói.

Bảo tàng và Hội thoại: Luôn trao đổi phát triển và hướng tới tương lai tốt đẹp hơn

Bảo tàng trong thế kỷ 21 là không gian dành cho tất cả mọi người. Mặc dù trong mắt một số người, các viện bảo tàng là những tổ chức ưu tú, nhưng ngày càng có nhiều nhà giáo dục đưa các phương pháp tiếp cận tương tác từ dưới lên áp dụng vào các viện bảo tàng, để nghe được những tiếng nói khác ngoài chính họ. Các viện bảo tàng cần phải tương tác với công chúng nhiều hơn, vì không những thêm các bài tường thuật của người dân ra, còn có thể giới thiệu về một thời đại nào đó, về sự kiện lịch sử nào đó, mà cuộc sống hàng ngày của con người trong xã hội thời bấy giờ là như thế nào. Aeda Rechna và Almudena Cruz Yeba, đã mang đến một câu chuyện khác với sách giáo khoa, cả hai đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục đối phó với lịch sử khó khăn, thậm chí còn mời mọi người trong cộng đồng cùng tham gia vào việc xây dựng ký ức, xây dựng sự kiện và tái khám phá di sản văn hóa của họ. Để xây dựng cầu nối giữa điều chưa biết và chưa nghe, vì sự trao đổi và đối thoại đã trở thành một công cụ quý giá nhất. 

Trong một bài phát biểu quan trọng về bảo tàng và xã hội công dân, Nhà nhân chủng học và bảo tàng học Margarita Reyes Suárez, nhấn mạnh thêm rằng, mọi người nên chú ý đến vấn đề tư bản hóa và Mỹ hóa các bảo tàng, dưới làn sóng du lịch. Di sản văn hóa cần phải được bảo vệ bằng nhiều cách hơn nữa. Margarita Reyes Suárez nhiệt tình mô tả trách nhiệm khôi phục bảo tàng đối với cộng đồng là gì, bà cũng nhấn mạnh đến việc phi thực dân hóa thông qua quan điểm phương Tây và nên dành nhiều không gian hơn nữa cho sự đa dạng văn hóa. Bà kết luận: “Bảo tàng phải là nơi lắng nghe và là nơi tiếng nói của mọi người được lắng nghe.”

Với tinh thần tương tự, Ladislav Jackson làm rõ hơn sự tồn tại của quá khứ và bức màn bí mật của cộng đồng LGBT, kêu gọi cộng đồng bảo tàng loại bỏ tư duy bá quyền nhị phân về tình dục khác giới, hãy tế nhị và tiến bộ hơn trong cách nhìn nhận về quyền sống và quyền được tưởng nhớ của những người trong cộng đồng LGBT. Hãy đối đãi với họ như bất kỳ người bình thường nào, trong giai đoạn lịch sử nào, cuộc sống và hiện vật của họ ra sao, đều cần được ghi chép và lưu trữ lại. Vì vậy, trong lĩnh vực bảo tàng cũng cần dành sự quan tâm và chăm sóc nhiều hơn nữa cho những nghiên cứu viên, hoặc công tác trong bảo tàng mà thuộc cộng đồng LGBT . Bảo tàng nên mở ra các các cơ hội để được giao tiếp với người dân và cộng đồng nơi đặt trụ sở của bảo tàng, như vậy chúng ta mới có thể từng bước đạt được quyền bình đẳng và để lại những kỷ lục xác thực hơn. 

Kể từ khi Thư viện Alexandria thành lập, việc sưu tầm và học hỏi luôn là động lực và chủ yếu của bảo tàng, và nó đã được thực hiện trong suốt quá trình phát triển của viện. Bảo tàng Hiện Đại gánh vác sứ mệnh này, tiến về phía trước theo cách có ý nghĩa hơn và hòa nhập hơn cho người dân và người sử dụng không gian bảo tàng. Trong đại hội, sức mạnh tập thể của xã hội cô đọng lại và biểu tượng cho sức mạnh. Cần thiết hơn bao giờ hết, bảo tàng Hiện Đại nên đoàn kết và cô đọng lại như một cộng đồng và tăng cường kết nối giữa bạn, tôi và tất cả mọi người.