លើកកម្ពស់ការផ្សះផ្សានិងការរួបរួមរវាងក្រុមជនជាតិភាគតិច - ការពិភាក្សាអំពីគ្រោងការណ៍សកម្មភាពផ្សះផ្សានៃសារមន្ទីរនានានៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី
អ្នកនិពន្ធ៖ ក្រុមវិចារណកថានៃគេហទំព័រផ្លូវការរបស់ FIHRM-AP
លើកកម្ពស់ការផ្សះផ្សានិងការរួបរួមរវាងក្រុមជនជាតិភាគតិច - ការពិភាក្សាអំពីគ្រោងការណ៍សកម្មភាពផ្សះផ្សានៃសារមន្ទីរនានានៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី
ជនជាតិដើមភាគតិច (Indigenous Peoples) ភាគច្រើនសំដៅទៅលើ "ក្រុមមនុស្សដែលរស់នៅលើដីជាក់លាក់មួយដំបូង" ។ ពួកគេមានភាសា វប្បធម៌ ជំនឿ និងប្រព័ន្ធចំណេះដឹងផ្ទាល់ខ្លួន បង្កើតប្រព័ន្ធសង្គម សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយតែមួយគត់ ហើយពួកគេរក្សាទំនាក់ទំនងយ៉ាងស៊ីជម្រៅជាមួយទឹកដីដែលពួកគេរស់នៅ។[1]ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយក្រោមឥទ្ធិពលនៃចក្រពត្តិ
និយមទំនើប និងក្រោមអាណានិគមនិយម ជនជាតិដើមបែជាក្លាយទៅជាក្រុមងាយរងគ្រោះដ៏លំបាកដែលត្រូវបានសង្កត់សង្កិនដោយរបបបរទេសក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ។ហើយរហូតមកដល់ថ្ងៃនេះ នៅតែប្រឈមមុខនៅក្នុងសង្គមដូចជា កង្វះតំណាងផ្នែកនយោបាយ[2] កង្វះឱកាសសម្រាប់សេវាសង្គម ការបាត់បង់ភាសា និងវប្បធម៌ និងបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនទៀត។គួរប្រឈមនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏លំបាកឡើងវិញយ៉ាងម៉េច(Difficult History) ជំរុញការផ្សះផ្សារវាងជនជាតិដើមភាគតិច និងក្រុមមិនមែនជាជនជាតិភាគតិច កែលម្អស្ថានភាពបរិបទ វប្បធម៌ នយោបាយ និងសង្គមរបស់ពួកគេ ជាដើម គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់នៃការអនុវត្តបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។
រូបភាព៖ រូបសំណាកAnmatjere Man នៅតំបន់វាលខ្សាច់ភាគខាងជើងនៃប្រទេសអូស្ត្រាលី។ ដោយជាងចម្លាក់ឈ្មោះម៉ាក Mark ។ បង្កើតឡើងដោយ （ម៉ាក អ៊ីកាន）Mark Egan ។ ស្នាដៃនេះមានរូបបដិមាពីររូបរបស់អ្នកចម្បាំងជនជាតិដើមភាគតិចមួយនិងម្តាយនិងកូនមួយគូ។ដែលបង្ហាញពីស្មារតីមិនចុះចាញ់ មិនបន្ទន់និងប្រវត្តិដ៏លំបាករបស់ជនជាតិដើមអូស្ត្រាលី។រូបថតយកពី pixabay។
ក្នុងនាមជាអង្គការឈានមុខគេសម្រាប់សកម្មភាពផ្សះផ្សាជាតិ នៅក្នុងឆ្នាំ2001សមាគម"ការផ្សះផ្សាអូស្ត្រាលី" (Reconciliation Australia) ត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីធ្វើការផ្សះផ្សានិងពង្រឹងទំនាក់ទំនងរវាងជនជាតិដើមនិងប្រជាជនកោះTorres Strait ទំនាក់ទំនងរវាងជនជាតិដើមភាគតិចជាមួយនឹងមិនមែនជនជាតិដើម ថែមទាំងដើម្បីបង្កើនសុខុមាលភាពរបស់ប្រជាជនអូស្ត្រាលីទាំងអស់។ក្នុងឆ្នាំ 2006 សមាគមន៏បានចាប់ផ្តើម "ផែនការសកម្មភាពផ្សះផ្សា (RAPs)" ដើម្បីដឹកនាំអង្គការឧស្សាហកម្មក្នុងស្រុកផ្សេងៗ ក្នុងការលើកកម្ពស់ការផ្សះផ្សា តាមរយៈការបង្កើតយុទ្ធសាស្រ្តសកម្មភាពប្រកបដោយនិរន្តរភាព។RAPsក៏បានចេញផ្សាយប្រព័ន្ធក្របខ័ណ្ឌមួយ ដោយបង្កើតដំណើរការជាក់ស្តែងចំនួនបួនសម្រាប់សកម្មភាពផ្សះផ្សា ដែលរួមមាន៖[3]
- ឆ្លុះបញ្ចាំង（Reflect）៖ដែលត្រូវការពេលវេលាប្រហែលមួយឆ្នាំ នៅក្នុងដំណាក់កាលនោះ អង្គការបានរៀបចំផែនការជាមុនសម្រាប់សកម្មភាពនៃដំណោះស្រាយការផ្សះផ្សានាពេលអនាគត និងវិធានការចរចា។
- ច្នៃប្រឌិត（Innovate）៖ដែលត្រូវការពេលវេលាប្រហែលពីរឆ្នាំ ក្នុងគោលបំណងបង្កើតមធ្យោបាយដ៏ល្អបំផុតសម្រាប់អង្គការ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការផ្សះផ្សា និងអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រ និងវិធានការផ្សះផ្សា។
- លាតសន្ធឹង（Stretch）៖ដែលត្រូវការរយៈពេលប្រហែលពី 2 ទៅ 3 ឆ្នាំ ក្នុងគោលបំណងបង្កប់នូវវិធានការផ្សះផ្សានៅក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់អង្គការ លើកកម្ពស់ការផ្សះផ្សាក្នុងបរិវេននៃឥទ្ធិពល។
- លើកឡើង/កំពស់（Elevate）៖ កសាងសមត្ថភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់អង្គការក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើមការផ្សះផ្សាជាតិ។ អង្គការអាចបង្កើតទំនាក់ទំនងជាយុទ្ធសាស្ត្រដ៏រឹងមាំជាមួយ សមាគមន៏ការផ្សះផ្សាអូស្ត្រាលី(Reconciliation Australia)ដើម្បីបង្កើតទំនាក់ទំនងយុទ្ធសាស្ត្រដ៏រឹងមាំ
តស៊ូមតិយ៉ាងសកម្មលើការពង្រឹងសហគមន៍ និងគំនិតផ្តួចផ្តើមសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរសង្គម។
សារមន្ទីរមានមុខងារជាស្ថាប័នអប់រំដែលបកស្រាយប្រវត្តិសាស្រ្ត និងវប្បធម៌ដល់សាធារណជន
អាចនឹងរួមបញ្ចូលការស្មើភាពនិងយុត្តិធម៌ទៅក្នុងខ្លឹមសារនិទានកថា និងទស្សនៈភាពចម្រុះនិងការអភ័យទោស និងមានឥទ្ធិពលយ៉ាងសក្ដិសមក្នុងសកម្មភាពផ្សះផ្សារវាងក្រុមជនជាតិភាគ
តិច។"ផែនការសកម្មភាពផ្សះផ្សា"ក៏រួមបញ្ចូលផងដែរនូវការចូលរួមរបស់សារមន្ទីរ វិចិត្រសាលសិល្បៈនិងស្ថាប័នវប្បធម៌ផ្សេងទៀតនៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី។ ដោយមិនគិតពីទំហំនៃស្ថាប័នតូចធំ សារមន្ទីរអាចអនុវត្តផែនការផ្សះផ្សាប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត និងការអនុវត្តក្នុងវិស័យជំនាញរបស់ខ្លួន។
ចំពោះការអនុវត្តដំណើរការ "ការឆ្លុះបញ្ចាំង" សារមន្ទីរប្រជាធិបតេយ្យអូស្ត្រាលី（Museum of Australian Democracy , MoAD）បាននិយាយអំពីវឌ្ឍនភាពនាពេលកន្លងមកដែលខ្លួនទទួលបាននៅក្នុងដំណាក់កាលនោះ។រួមបញ្ចូលទាំងការមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍នៅក្នុងបរិវេណសារមន្ទីរ
ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពរឿងរ៉ាវទាក់ទងនឹងជនជាតិដើមភាគតិចនៅពីក្រោយអគារនោះ(ដែលធ្លាប់ជាអគារសភា) ហើយក៏រៀបចំផែនការសិក្សាសម្រាប់សាលា ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងរបស់សិស្សអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនិងវប្បធម៌ដើមបូរីនៃជនជាតិដើមភាគតិច និងអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមការងារតូចចូលរួមក្នុងវគ្គបណ្តុះបណ្តាល ដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹងរបស់បុគ្គលិកទាំងអស់អំពីសុជីវធម៌ជា
ដើម។ប៉ុន្តែសំខាន់ជាងនេះទៅទៀត ដំណើរការនៃ "ការឆ្លុះបញ្ចាំង" ក៏បានជួយសារមន្ទីរប្រជាធិបតេយ្យអូស្ត្រាលីកំណត់ការផ្តោតអារម្មណ៍នៃសកម្មភាពនាពេលអនាគតរបស់ខ្លួន។ចាប់ពីពេលនោះសារមន្ទីរមានមុខងារដើរតួជាអ្នកលាតត្រដាងរឿងសំខាន់ៗរបស់ប្រទេសជាតិ"ជួយប្រជាជាតិដំបូង（First Nations）ដែលបង្កប់យ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេស នោះប្រវត្សាស្ត្តិនិងបទពិសោធន៍ជីវិតត្រូវបានមនុស្សទទួលស្គាល់កាន់តែច្បាស់" បន្ថែមលើការបង្ហាញយ៉ាងទូលំទូលាយអំពីតសង្គម នយោបាយ និងប្រវត្តិសាស្ត្រប្រជាធិបតេយ្យរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី។បច្ចុប្បន្ននេះប្រតិបត្តិការផ្សះផ្សារបស់សារមន្ទីរប្រជាធិបតេយ្យអូស្ត្រាលីបានចូលដំណើរការប្រកបដោយ"ភាពច្នៃប្រឌិត" និងប្តេជ្ញាពង្រឹងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយប្រជាជនជនជាតិ
ដើមភាគតិច និងជនជាតិនៅកោះ Torres Strait ។[4]
រូបភាព៖ កាលពីមុនសារមន្ទីរប្រជាធិបតេយ្យអូស្ត្រាលីធ្លាប់បានធ្វើការតាំងបង្ហាញពីទិដ្ឋភាពរូបចម្លាក់ពន្លឺ។អគារសារមន្ទីរនេះពីមុនជាអគារចំណាស់នៅទីក្រុងកង់បេរ៉ា ដែលមានអត្ថន័យជាប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏សំខាន់។ by Buttontree Lane is licensed under CC BY-NC-ND 2.0.
នៅក្នុងដំណើរការនៃការ"ច្នៃប្រឌិត"ផងដែរ សារមន្ទីរដែនសមុទ្រជាតិអូស្ត្រាលី(Australian National Maritime Museum) ដែលបានចេញផ្សាយនៅឆ្នាំ 2021អំពីផែនការការ "ច្នៃប្រឌិត"
RAPរបស់ខ្លួន។[5]នៅក្នុងខ្លឹមសារបានរៀបរាប់អំពីរបៀបដែលសារមន្ទីរពីមុន តាមរយៈការពិ
ព័រណ៏ ការស្រាវជ្រាវប្រមូលនិងវគ្គសិក្សាវប្បធម៌ បានធ្វើឱ្យយល់ដឹងកាន់តែស៊ីជម្រៅអំពីទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌សមុទ្ររបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ជាឧទាហរណ៍ក្នុងករណីថ្មីៗនេះ នៅឆ្នាំ2023 សារមន្ទីរនឹងក្លាយជា"សប្តាហ៍ផ្សះផ្សាជាតិ"（National Reconciliation Week）ដ៏សំខាន់របស់ជាតិ [6] ដែលទើបនឹងបើកដំណើរការការតាំងពិពណ៌ពិសេស និងគម្រោងប្រមូលផ្តុំសំខាន់ៗជាបន្តបន្ទាប់។ក្នុងចំណោមនោះ ការតាំងពិពណ៌ពិសេស "តាមទ្រង់ទ្រាយសមុទ្រ" （Shaped by the Sea）គឺផ្តោតលើទំនាក់ទំនងពិសេសរវាងទឹកដីរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលីនិងមហាសមុទ្រជុំវិញ។ និងយកជាមេរៀនទស្សនវិស័យទ្វេនៃវិទ្យាសាស្ត្រនិងជាតិពន្ធវិទ្យា សម្រុះសម្រួលការយល់ឃើញរបស់មនុស្សចំពោះទ្វីបបុរាណនេះកាន់តែទូលំទូលាយ។ក្នុងដំណាក់កាលនេះ សារមន្ទីរដែនសមុទ្រជាតិអូស្ត្រាលីតាមរយៈការបោះពុម្ពផ្សាយទស្សនាវដ្ដី"សញ្ញា"（signals）ក៏បានអញ្ជើញបណ្ណារក្ស និងអ្នកនិពន្ធសាត្រាស្លឹករឹតបរទេសដែលមានអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមផងដែរ ដើម្បីចែករំលែកលទ្ធផលស្រាវជ្រាវនិងរុករករបស់ពួកគេលើទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌សមុទ្ររបស់ជនជាតិដើមអូស្ត្រាលី។
រូបភាព៖ សារមន្ទីរដែនសមុទ្រជាតិអូស្ត្រាលីអាចនិយាយបានថាជាសារមន្ទីរដ៏សំខាន់របស់ប្រទេសអូស្ត្រាលីក្នុងវិស័យទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌សមុទ្រ។ មានមួយសេរីដូចជា នាវាចរណ៍ ឆ្នេរ សមុទ្រ កងទ័ពជើងទឹក វប្បធម៌ ដែលជាប្រធានបទទាក់ទងនឹងស្នាដៃសិល្បៈនិងពិព័រណ៍។ by Bernard Spragg is marked with CC0 1.0.
ក្នុងនាមជាសារមន្ទីរមួយក្នុងចំណោមសារមន្ទីរដ៏សំខាន់ៗរបស់ប្រទេស ដំណើរការកម្មវិធី RAP របស់សារមន្ទីរជាតិអូស្ត្រាលី（Australian Museum） បានឈានដល់ការ"ពង្រីក"[7]សារមន្ទីរជាតិ
អូស្ត្រាលីបានចែករំលែកសមិទ្ធិផលជាក់ស្តែង និងបទពិសោធន៍សំខាន់ៗនៅក្នុងដំណើរការនៃការ "ច្នៃប្រឌិតថ្មី" រួមមាន៖គាំទ្របណ្ណារក្សដែលមានអត្តសញ្ញាណដើម ចូលរួមក្នុងដំណើរការគម្រោង បើកវគ្គបណ្តុះបណ្តាលដល់បុគ្គលិកទាំងអស់ ឆ្លើយតបនឹងថ្ងៃបុណ្យជាតិដ៏សំខាន់"សប្តាហ៍ផ្សះផ្សាជាតិ"និងផ្តល់ការអប់រំវិជ្ជាជីវៈ និងធនធានការងារសម្រាប់បណ្ណារក្ស បុគ្គលិកវប្បធម៌ និងប្រជាជនដែលមានអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិច។នៅពេលដែលសកម្មភាពឈានដល់កម្រិតខ្ពស់ សារមន្ទីរជាតិអូស្ត្រាលីក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា នៅក្នុងដំណើរការ "ពង្រីក" វិធានការផ្សះផ្សាគួរត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងដំណើរការ"ពង្រីក" ចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រប្រតិបត្តិការរយៈពេលវែងរបស់សារមន្ទីរ។ហើយការគ្រប់គ្រងនិងការទទួលបានមកវិញចំពោះលទ្ធផលសកម្មភាពកម្រិតខ្ពស់។ហើយអនុវត្តតាមគោលការណ៍ណែនាំឧស្សាហកម្មដែលបានស្នើឡើងពីមុនដោយសមាគមសារមន្ទីរនិងវិចិត្រសាលអូស្ត្រាលី（Australian Museums and Galleries Association）បង្កើតគោលនយោបាយ និងនីតិវិធីនៃការកសាង។
រូបថត៖ សារមន្ទីជាតិនៃប្រទេសអូស្ត្រាលីថ្មីៗនេះធ្វើគោលការណ៍ពិព័រណ៍អំពី"Barka: ទន្លេត្រូវបានបំភ្លេច" (Barka: The Forgotten River) ដែលប្រាប់ពីរឿងរ៉ាវនៃទន្លេដែលវែងទីបីរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលីគឺ Barka (ទន្លេ Darling) និងប្រឈមមុខនឹងការលំបាកនាពេលបច្ចុប្បន្ន។និងតាមរយៈកម្លាំងនៃស្នាដៃសិល្បៈ ដើម្បីអំពាវនាវដល់សាធារណជនឱ្យ ទទួឡស្គាល់និងថែរក្សា អំពីសារៈសំខាន់នៃទំនាក់ទំនងរបស់ធនធាមនុស្សនិងទន្លេ។ by Tim J Keegan is licensed under CC BY-SA 2.0.
ក្រឡេកទៅមើលស្លាកស្នាមប្រវត្តិសាស្ត្រនិងការចងចាំពីអតីតកាល ប្រហែលជាពិបាកនឹងពឹងលើរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំដ៏ខ្លី ដើម្បីសម្រេចបាននូវការផ្សះផ្សានិងការយោគយល់គ្នារវាងក្រុមជនជាតិភាគតិច។ យ៉ាងណាមិញ មនុស្សនៅតែត្រូវប្រឈមមុខនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏លំបាកនិងការធ្វើសកម្មភាព។នៅលើផ្លូវទៅកាន់ "ការផ្សះផ្សា" នៅវែងឆ្ងាយ ហើយអ្វីដែលជាគន្លឹះនោះគឺជាប្រព័ន្ធនិងជាគ្រោងនៃសកម្មភាពជាក់ស្តែង។ ហើយគ្រោងនៃសកម្មភាពថ្មីអាចផ្តល់ការណែនាំដល់អង្គការ និងរួមបញ្ចូលសកម្មភាពរបស់ពួកគេទៅក្នុងទិសដៅអនុវត្តរួមមួយ។
[1]ពាក្យ «ជនជាតិដើមភាគតិច» សំដៅលើនិយមន័យដែលស្នើឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ៖
[2]នៅក្នុងដំណើរការធ្វើការសម្រេចចិត្តដែលពាក់ព័ន្ធដែលប៉ះពាល់ដល់កិច្ចការជនជាតិដើម ជាធម្មតាត្រូវបានដកចេញដោយខ្លួនឯងផ្ទាល់ ឬតំណាងមិនគ្រប់គ្រាន់។ជាពិសេសសម្រាប់គម្រោងដែលប៉ះពាល់ដល់ដីរបស់ពួកគេ ដំណើរការនៃការបង្កើតច្បាប់ និងវិធានការរដ្ឋបាល ស្ទើរតែមិនទាមទារ ឬបញ្ចូលមតិរបស់ពួកគេ។ក៏ធ្វើឱ្យ ជនជាតិដើមភាគតិចតែងតែត្រូវបង្ខំចិត្តចាកចេញពីទឹកដីដូនតារបស់ពួកគេ ដោយសារតែការកេងប្រវ័ញ្ចធនធានធម្មជាតិនិងហេតុផលផ្សេងៗទៀត។យោងទៅតាម៖ តំណភ្ជាប់
[3]រចនាសម្ព័ន្ធសកម្មភាពពេញលេញនៃ "ផែនការសកម្មភាពផ្សះផ្សា"៖
[4]សារមន្ទីរប្រជាធិបតេយ្យអូស្ត្រាលី "ផែនការRAPដំណាក់កាលច្នៃប្រឌិត" (ឆ្នាំ2023-2025) សូមមើល៖
[5]សារមន្ទីរដែនសមុទ្រជាតិអូស្ត្រាលី"ផែនការRAPដំណាក់កាលច្នៃប្រឌិត" (ឆ្នាំ2023-2025) សូមមើល៖
[6]ប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំចាប់ពីថ្ងៃទី២៧ខែឧសភាដល់ថ្ងៃទី៣ខែមិថុនា។នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រអូស្ត្រាលីថ្ងៃទី27
ឧសភា គឺជាថ្ងៃគម្រប់ខួបនៃការបោះឆ្នោតប្រជាមតិ (1967) ប្រជាជនអូស្ត្រាលីបានបោះឆ្នោតលុបចោលច្បាប់និងបទប្បញ្ញត្តិនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញអូស្ត្រាលី ដែលរើសអើងប្រឆាំងនឹងជនជាតិដើមភាគតិចនិងជនជាតិកោះTorres
Strait ។ ថ្ងៃទី3 ខែមិថុនា គឺជាថ្ងៃខួបនៃការកាត់ក្តីរបស់តុលាការកំពូលក្នុងសំណុំរឿង Mabo (1992)។សាលក្រមបានបញ្ជាក់ថា ខណៈដែលជនជាតិដើមភាគតិចនិងជនជាតិដើមភាគតិចនៅកោះTorres Strait Islander នៅតែរក្សាបាននូវប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិកាន់កាប់ដីរបស់ពួកគេ បើទោះបីជាស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់អាណានិគមអង់គ្លេសក៏ដោយ។ជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅប្រទេសអូស្ត្រាលីបានប្រារព្ធនូវសកម្មភាពរំលឹកខួបដល់សប្តាហ៍នៃការផ្សះផ្សាជាតិ នៅតាមទីកន្លែងផ្សេងៗគ្នា ដូចជាសាលារៀន ស្ថាប័នសេវាកម្មអប់រំ សាកលវិទ្យាល័យ ក្រុមប្រឹក្សាមូលដ្ឋាន ក្រុមសហគមន៍ជាដើម ។
[7]សារមន្ទីរជាតិអូស្ត្រាលី "ដំណាក់កាលពង្រីកផែនការ RAP" (2022-2025) សូមមើល៖