បុព្វកថា
FIHRM ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងជំរុញសារមន្ទីរឱ្យចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងបញ្ហាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការអភ័យទោស។ កិច្ចប្រជុំប្រចាំឆ្នាំ2022 របស់ FIHRM ត្រូវបានប្រារព្ធឡើងនៅទីក្រុងអូស្លូក្នុងខែកញ្ញា ដែលរៀបចំឡើងដោយបណ្តាញប្រជាធិបតេយ្យនិងសារ
មន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សន័រវេស (Demokratinetverket) កិច្ចប្រជុំរយៈពេលបីថ្ងៃ ត្រូវបានជ្រើសរើសជាពិសេសដើម្បីតំណាងឱ្យនិមិត្តសញ្ញានៅទីក្រុងអូស្លូ គឺជាកន្លែងសំខាន់សម្រាប់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស—សារមន្ទីររដ្ឋធម្មនុញ្ញ អ៊ីហ្សូ ឆ្នាំ1814 (Eidsvoll 1814) មជ្ឈមណ្ឌលណូបែលសន្តិភាព និងមជ្ឈមណ្ឌល
ន័រវេសសម្រាប់ការសិក្សាអំពីការសម្លាប់រង្គាល និងសាសនាភាគតិច(HL-center) គ្មានន័យឡើយ។
កិច្ចប្រជុំដំបូងបានពិភាក្សាអំពីគំនិតស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលទទួលរងការគៀបសង្កត់ តើគួរទាញយកប្រយោជន៍នៃការគិតបែបរិះគន់ដោយពិភាក្សាអំពីស្វ័យភាព និងភាពបត់បែននៃសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សរបៀបណា តើរវាងសារមន្ទីរ រដ្ឋាភិបាល និងសហគមន៍មានទំនាក់ទំនងបែបណា និងតើអ្វីជាសម្ពាធសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍? ហើយតើសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សគួរកំណត់តួនាទីរបស់ខ្លួនដោយរបៀបណា និងធ្វើអន្តរកម្មជាមួយប្រធានបទចម្រូងចម្រាសយ៉ាងដូច
ម្តេច។ ផ្នែកទីពីរពណ៌នាអំពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៃសារមន្ទីសិទ្ធិមនុស្សជុំវិញពិភពលោក តាមរយៈផ្សេងគ្នាដោះស្រាយបញ្ហាសង្គម វប្បធម៌ និងនយោបាយរួបរួមឬរើសអើង និងផ្តល់នូវវិធីសាស្រ្ត ឬយុទ្ធសាស្ត្ររួបរួមដែលអាចធ្វើទៅបានសម្រាប់សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្ស។ អ្នកចូលរួមមកពីអឺរ៉ុប អាស៊ី និងអាមេរិក ប្រធាន FIHRM-AP និងជានាយកសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជាតិតៃវ៉ាន់ លោកហុងស៊ឺហ្វាង（ Hong Shifan） ជាមួយនឹងនាយកសារមន្ទីរទីបេលោក Tenzin Topdhen សមាជិកនៃសាខាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ទាំងអស់បានចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះ ។ តាមរយៈការចែករំលែកបទពិសោធន៍ និងវិធីសាស្ត្រនៃការចូលរួមក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង រំពឹងថានឹងអាចដោះស្រាយ និងចរចាបញ្ហារួមនៅក្នុងសារមន្ទីរ និងក្នុងសង្គមទាំងមូល ដោយយកសារមន្ទីរជាចំណុចចាប់ផ្តើម យើងប្តេជ្ញាលើកកម្ពស់ និងបង្កើតសង្គមដែលមានសិទ្ធិស្មើភាព។
ចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សសារមន្ទីរប្រឈមមុខនឹងសម្ពាធខាងក្នុង និងខាងក្រៅ
មនុស្សគ្រប់រូបមានសិទ្ធស្មើគ្នាគឺជាស្មារតីដែលមិនអាចខ្វះបាននៅក្នុងសង្គមដ៏ល្អមួយ ប៉ុន្តែផ្លូវទៅកាន់យូតូភីយ៉ាutopiaនៅតែរដិបរដុប។ ថ្ងៃទីមួយអង្គប្រជុំដំបូងដឹកនាំដោយ ICOMប្រធានគណៈកម្មាធិការបញ្ហាសីលធម៌អន្តរជាតិ(IC Ethics)និងសារមន្ទីរអាកដឺខាងលិច (Vest-Agder) អ្នកថែរក្សាជាន់ខ្ពស់ខាថរីន ផាបស្ត ( Kathrin Pabst )ចាប់ផ្តើមដោយចង្អុលបង្ហាញពីបញ្ហាប្រឈមដែលសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សអាចប្រឈមមុខ។សារមន្ទីរប្រឈមមុខនឹងសម្ពាធជាញឹកញាប់ទាំងប្រាំគឺជម្លោះរវាងសហសេវិក ការព្យាយាមលុបបំបាត់អតីតកាល អន្តរាគមន៍នយោបាយភ្លាមៗ សង្គ្រាម និងការប៉ុនប៉ងបំផ្លាញ និងអភិរក្សបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌របស់ប្រទេសមួយ។ ប្រភពនៃសម្ពាធទាំងនេះត្រូវបានបែងចែកទៅជាខាងក្នុង ឬខាងក្រៅ ផ្ទៃក្នុងមកពីបុគ្គលិកនៅក្នុងអង្គការសារមន្ទីរ ចំណែកផ្ទៃខាងក្រៅមកពីសង្គមមូលដ្ឋាននិងរដ្ឋាភិបាល។
ម៉្យាងទៀត វិបត្តិគឺជាចំណុចរបត់មួយ ការអភិវឌ្ឍន៍សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សប្រ
ឈមមុខនឹងបញ្ហាជាច្រើនយ៉ាង ប៉ុន្តែសម្ពាធក៏អាចជាកត្តាជំរុញល្បឿនដំណើរការឲ្យមានការរីកចម្រើនផងដែរ លោកស្រីជេត សានដាល（Jette Sandahl ）ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃវេទិកាសារមន្ទីរអឺរ៉ុប （European Museum Forum）ផ្តល់ការ
ណែនាំអំពីរបៀបដែលសារមន្ទីរគួរឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាប្រឈម លោកស្រីបានចង្អុលបង្ហាញថា វាច្បាស់ណាស់ ដោយសារតែសារមន្ទីរកំពុងប្រឈមមុខនឹងសម្ពាធ និងវិបត្តិជាច្រើនដែលពួកគេគួរតែរួបរួមគ្នាជាធ្លុងមួយ និងខិតខំដើម្បីកម្ចាត់គោលលទ្ធិលើកលែង ដែលមានជាច្រើនសតវត្សន៍កន្លងមក ឈប់ត្អូញត្អែរ ត្រូវមានភាពក្លាហានក្នុងការ ឈានចេញពីតំបន់ផាសុកភាព ដើម្បីស្វែងរកដៃគូដែលអាចឈានទៅមុខជាមួយគ្នា គ្មាននរណាម្នាក់ជាករណីលើកលែង លើវិថីនៃសិទ្ធិមនុស្សឡើយ។បុគ្គលិកសារមន្ទីរគួរបង្កើនភាពក្លាហានដើម្បីប្រឆាំងនឹងរចនាបថ
អសកម្មនៅក្នុងនាយកដ្ឋានសារមន្ទីរនីមួយៗ ឬភាពស្មុគស្មាញនៃអំណាច ដោះស្រាយភាពលំបាក និងជម្លោះហើយតស៊ូដោយមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំ និងប្រើប្រាស់កម្លាំងរួម។តើត្រូវបង្ហាញស្មារតីនៃសាមគ្គីភាពបែបនេះនៅក្នុងសារមន្ទីរ របៀបណា បន្ទាប់មក អ្នកសិក្សាមកពីសារមន្ទីរជាតិ លីវឺភូល( Liverpool )និងសាកលវិទ្យាល័យឡាយសេស្ទើ（ Leicester ）បានផ្តល់ឱ្យយើងនូវឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង។
សារមន្ទីរ និងឆ្លងបច្ចេកទេសសហការគម្រោងជួសជុលមាត់សមុទ្រ
អ្នកសិក្សាមកពីសារមន្ទីរជាតិ លីវឺភូល( Liverpool )និងសាកលវិទ្យាល័យឡាយសេស្ទើ ពិភាក្សាអំពីផែនការជួសជុលមាត់សមុទ្ររួមគ្នារបស់ពួកគេ（Waterfront Transformation）។គម្រោងនេះគឺជាគំរូដ៏ល្អអស្ចារ្យនៃការប្រើប្រាស់ថាមពលរួម តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងការខិតខំប្រឹងប្រែងលើគ្រប់វិស័យ យើងនឹងរួមគ្នាលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសហគមន៍មូលដ្ឋាន និងឆ្ពោះទៅរកសង្គមស្មើភាព។
គម្រោងជួសជុលមាត់សមុទ្រខិតខំរក្សាសារមន្ទីរភ្ជាប់ជាមួយសង្គមសហសម័យ ដោយចេញដំណើរពីមាត់សមុទ្រដ៏ល្បីរបស់លីវឺភូល（Liverpool）នាំយករឿងដែលតំណាងឱ្យ លីវឺភូល（ Liverpool）បេតិកភណ្ឌ សហគមន៍ និងទេសចរណ៍ បន្ថែមលើការបង្កើតបទពិសោធន៍អ្នកទស្សនាដ៏សម្បូរបែប ក៏នឹងក្លាយជាកត្តាជំរុញដល់ការកែលម្អសហគមន៍ និងបរិស្ថានផងដែរ។នេះមិនមែនគ្រាន់តែជាគម្រោងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរវាងសារមន្ទីរប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងនាំមកនូវភាពរឹងមាំនៃប្រជាជនក្នុងតំបន់ដើម្បីបង្កើតទីក្រុងមាត់សមុទ្រលីវឺភូល（ Liverpoolដែលជាកន្លែងបញ្ចូលគ្នារវាងចាស់ និងថ្មី។
បន្ទាប់ពីការពិភាក្សាខាងលើពួកយើងយល់យ៉ាងច្បាស់ថាកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទៅវិញទៅមកគឺជាកម្លាំងដ៏សំខាន់ក្នុងការប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាប្រឈមនានារបស់សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្ស។ឯការបង្កើតសាខាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (FIHRM-AP) បានសង្កត់ធ្ងន់លើការផ្សារភ្ជាប់ភាពជាដៃគូក្នុងតំបន់រវាង
សារមន្ទីរនិងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល សហការគ្នារកយុទ្ធសាស្ត្រយ៉ាងពិតប្រាកដដើម្បីបំបែកនយោបាយ និងស្ថាប័នគៀបសង្កត់។
រូបភាពទី 1. ផែនការជួសជុលមាត់សមុទ្រភ្ជាប់សារមន្ទី និងអគារប្រវត្តិសាស្ត្រនៅតាមដងផ្លូវ រួមទាំងសារមន្ទីរអន្តរជាតិនៃទាសភាព (ISM) កំពង់ផែកំប៉ុង (The Canning Dock) សារមន្ទីរជាតិ Liverpool និងអគារផែប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងៗ។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ ប្រធាន FIHRM-AP និងជានាយកសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជនជាតិតៃវ៉ាន់ លោកហុងស៊ឺហ្វាង（ Hong Shifan）បានលើកឡើងពីប្រវត្តិ និងគោលបំណងរបស់ FIHRM-AP ។ និមិត្តសញ្ញារបស់ FIHRM-AP តំណាងឱ្យ "មនុស្សគ្រប់រូបមានសេរីភាព និងស្មើភាព ហើយស្មារតីនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរីកដុះដាលគ្រប់ទីកន្លែង" ចាប់តាំងពីការបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 2019 មក អង្គការនេះមានសមាជិកជាង 80 នាក់ហើយគេហទំព័រផ្លូវការមានដប់ភាសា អង្គការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវស្មារតីស្នូល តាមរយៈទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធរបស់ដៃគូ FIHRM-APបានលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងរវាងសារមន្ទីរ និងសង្គមស៊ីវិលជាមួយនឹងសិទ្ធិមនុស្សជាស្នូល។តៃវ៉ាន់ និងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកផ្សេងទៀតបានប្រយុទ្ធនឹងសង្រ្គាមជាច្រើន និងឆ្លងកាត់ការគ្រប់គ្រងផ្តាច់ការយូរមកហើយ យកតៃវ៉ាន់ជាឧទាហរណ៍ បន្ទាប់ពីច្បាប់អាជ្ញាសឹកជិត 40 ឆ្នាំ បើប្រៀបធៀបជាមួយតំបន់ផ្សេងទៀត ល្បឿននៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកគឺមានភាពយឺតយ៉ាវ
FIHRM-AP ដើរតួជាអ្នកដឹកនាំ ដោយប្រមូលផ្តុំកម្លាំងគ្រប់ភាគី ទាំងអស់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក។
រូបភាពទី 2៖ នៅឆ្នាំ 2022 សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជាតិនឹងរៀបចំ "Ayo-Ayo!ថ្ងៃស្អែកគួរតែប្រសើរជាងនេះ" ពិព័រណ៍ពិសេសស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សចល័ត ដោយផ្តោតលើបញ្ហាសិទ្ធិពលករចំណាកស្រុកជាស្នូល និងតស៊ូមតិនូវគោលគំនិតនៃសមភាពសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា។
បទពិសោធន៍នៃតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកបញ្ជាក់ថា ការគ្រប់គ្រងបែបផ្តាច់ការ រារាំងយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ការអភិវឌ្ឍសិទ្ធិមនុស្ស ដូច្នេះហើយមានប្រទេសជាច្រើនដែលបានឆ្លងកាត់ការគ្រប់គ្រងដោយគាបសង្កត់នឹងរៀនពីប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ខ្មៅងងឹតនេះ ម៉្យាងទៀតសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សដែលបង្កើតឡើងក្នុងបរិបទនៃរបបផ្តាច់ការប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាជាច្រើន ក្នុងអំឡុងអង្គប្រជុំ តាមរយៈបទពិសោធន៍ជាក់
ស្តែង អ្នកធ្វើបទបង្ហាញជាច្រើនបានចែករំលែកជាមួយពួកយើងអំពីវិធីដោះស្រាយវិបត្តិ ដែលសារមន្ទីរប្រភេទនេះ ប្រឈមមុខ។
ប្រកាន់ជាប់បទបញ្ជានៅក្នុងបរិបទនៃលទ្ធិផ្តាច់ការ
លទ្ធិផ្តាច់ការ គឺជាមនោគមវិជ្ជាដែលស្ទាក់ស្ទើរ ក្នុងការលើកឡើងនិងគ្រោថ្នាក់
ទាំងចំពោះរដ្ឋាភិបាលទាំងប្រជាជន ដូច្នេះ សារមន្ទីរដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងបរិ
បទនេះ ត្រូវតែខិតខំបន្ថែមទៀត ដើម្បីសម្រេចបាននូវការទទួលស្គាល់ពីសង្គមទាំងមូល។ Doi-Codi គឺជាភ្នាក់ងារស៊ើបការណ៍សម្ងាត់ និងនយោបាយរបស់ប្រទេសប្រេស៊ីល ក្នុងអំឡុងរបបផ្តាច់ការយោធា លោកវេជ្ជបណ្ឌិត Deborah Neves បានចង្អុលបង្ហាញថា គោលបំណងនៃការសាងសង់សារមន្ទីរ អនុស្សាវរីយ៍Doi-Codi គឺដើម្បីឧទ្ទិសដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធអ្នកដែលត្រូវបានសម្លាប់ ឬធ្វើទារុណកម្មនៅក្នុងឆ្នាំទាំងនោះ។ ក្នុងពេលជាមួយគ្នាជាភស្តុតាងដែលថារដ្ឋាភិបាលប្រេស៊ីលបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ។សម្រាប់ប្រជាជនដែលមិនធ្លាប់ជួបប្រវត្ដិសាស្ដ្រដ៏ខ្មៅងងឹតនេះ ក្នុងគោលបំណងផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវការយល់ដឹងអំពីប្រតិបត្តិការ និងរចនាសម្ព័ន្ធនៃការគាបសង្កត់ដោយរបបផ្តាច់ការយោធាប្រេស៊ីល។
កាលពីកំឡុងពេលបង្កើតសារមន្ទីរដំបូងបានជួបប្រទះបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន
នៅក្នុងការប្រមូលទិន្នន័យឯកសារបានចំណាយពេលជាច្រើនក្នុងការដោះស្រាយជាមួយនាយកដ្ឋានរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីទទួលបានឯកសារដែលត្រូវគ្នា រហូតដល់បាត់
បង់ឯកសារខ្លះក៏មាន។ម៉្យាងវិញទៀត វាក៏ចាំបាច់ផងដែរក្នុងការស្វែងរកមនុស្សដែលបានទទួលរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញផ្នែកនយោបាយ ឬសាច់ញាតិ និងមិត្តភក្តិរបស់ពួកគេ តាមរយៈឯកសារបណ្ណសារ និងការនិយាយប្រវត្តិផ្ទាល់មាត់ យុគសម័យនៃរបបផ្តាច់ការយោធាត្រូវបានត្រឡប់មកដូចដើមវិញ។សារមន្ទីរអនុស្សាវ
រីយ៍បើកជាលើកដំបូង បានសហការជាមួយភ្នាក់ងារអភិរក្សបេតិកភណ្ឌនិងអតីតអ្នកទោសនយោបាយ ទទួលស្គាល់និងការពារអគារដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយកងកម្លាំងគាបសង្កត់របស់រដ្ឋាភិបាល បំប្លែងលំហរទៅជាកន្លែងនៃការចងចាំនិងមនសិការ ផ្សព្វផ្សាយអំពីសារៈសំខាន់នៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសេរីភាព។
នាយកសារមន្ទីរការងារហ្វាំងឡង់（The Finnish Labour museum） -លោកខាលី ខាលីអូ（ Kalle Kallio）ក៏បានប្រាប់ផងដែរអំពីរបៀបដោះស្រាយវិបត្តិដែលសារមន្ទីរប្រឈមមុខបន្ទាប់ពីការផ្ទុះឡើងនៃសង្រ្គាមសូវៀត និងរុស្ស៊ី ។ នៅឆ្នាំ 2014 សារមន្ទីរលេនីនបានរួមបញ្ចូលគ្នាជាមួយសារមន្ទីរការងារហ្វាំងឡង់ ថ្វីបើសារមន្ទីរផ្ដើមគំនិតតំណាងសិទ្ធិមនុស្ស សង្គមនិរន្តរភាព សាមគ្គីនិងសមភាព ជាមួយនឹងបេសកកម្មនៃប្រវត្តិសាស្ត្រយុត្តិធម៌ គោលដៅរបស់សារមន្ទីរលេនីនមិនអាចផ្គាប់ចិត្តមនុស្សគ្រប់គ្នាបានទេ។នៅក្នុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ 2022ពេលដែលរុស្ស៊ីវាយប្រហារអ៊ុយក្រែន បានធ្វើឱ្យប្រជាជនមានការស្អប់ខ្ពើមយ៉ាងខ្លាំងចំពោះលេនីននិយមជាថ្មីម្តងទៀត ហើយប្រឈមមុខនឹងវិបត្តិភ្លាមៗ។ម៉្យាងវិញទៀត សារមន្ទីរតស៊ូមតិសន្តិភាព និងប្រឆាំងសង្គ្រាម និងគាំទ្រអ៊ុយក្រែន ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត សារមន្ទីរនេះក៏ផ្អាកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសារមន្ទីររុស្ស៊ីផងដែរ។ហើយផ្អាកវិធីសាស្រ្តទីផ្សារលេងសើច ដោយអាកប្បកិរិយាហ្មត់ចត់ជាងដើម្បីបង្ហាញពីការប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំងចំពោះលទ្ធិផ្តាច់ការ ជៀសវាងមានសំឡេងប្រតិកម្មប្រឆាំងនឹងសារមន្ទីរម្តងទៀត។
សារមន្ទីរដែលត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងបរិបទនៃរបបផ្តាច់ការនៅក្នុងដំ
ណាក់កាលដំបូងនៃការបង្កើតអាចប្រឈមមុខនឹងបញ្ហានៃការរារាំងរបស់រដ្ឋាភិ
បាល ឬការបំផ្លិចបំផ្លាញភស្តុតាង សូម្បីតែក្រោយការបង្កើតសារមន្ទីរក៏ដោយ
នៅពេលដែលព្រឹត្តិការណ៍សង្គមមួយចំនួនបានកើតឡើង ដែលធ្វើឲ្យមហាជន
ចាប់អារម្មណ៍អំពីលទ្ធិផ្តាច់ការ វាក៏មានឱកាសមួយសម្រាប់សារមន្ទីរដើម្បីប្រឈមមុខនឹងសំឡេងប្រតិកម្មតបវិញ ដែលហាក់ដូចជាសម្ពាធដែលសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សត្រូវទទួលរង ម៉្យាងទៀត ក្រៅពីកាន់ប្រវត្តិដ៏សោកសៅ សារមន្ទីរទាំងនេះក៏ជាមេរៀនមិនអាចបំភ្លេចបានដើម្បីព្រមានពិភពលោកកុំឲ្យដើរលើវិថីផ្តាច់ការម្តងទៀត
ដូច្នេះ ដើម្បីបង្កើតសង្គមមួយដោយសេរី និងស្មើភាព សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវបេសកកម្មរបស់ខ្លួន។
ដូចទស្សនកសាងរបស់ Doi-Codi សារមន្ទីរដែលសាងសង់ឡើងក្នុងបរិបទនៃរបបអំណាចផ្តាច់ការ ជាផ្នែកមួយដើម្បីរំលឹកដល់ជនរងគ្រោះនៅពេលនោះ គ្មាននរណាម្នាក់ត្រូវបំភ្លេចចោលនៅលើផ្លូវសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ យើងអាចត្រឹមតែកាន់ទុក្ខអ្នកដែលបានទទួលមរណភាព ប៉ុន្តែឥឡូវនេះយើងនៅតែអាចឆ្លៀតឱកាសដើម្បីថែរក្សាមនុស្សជាតិសាសន៍ផ្សេងៗជុំវិញខ្លួន និងជួយលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសិទ្ធិមនុស្សរបស់ជនជាតិភាគតិច។
កន្លែងជនជាតិភាគតិច៖ ការណាត់ជួបរបស់រដ្ឋាភិបាល និងសារមន្ទីរ និងនិយមន័យនៃអំណាច
ចុងក្រោយនៃកិច្ចប្រជុំបានផ្តោតទៅលើបញ្ហាជនជាតិភាគតិច ផ្តោតទៅលើជនជាតិសាមី（Sámi）ជាចំបង ដើម្បីពិភាក្សាអំពីគំនិតនៃការធ្វើអាណានិគម។ ជនជាតិសាមី គឺជាជនជាតិដើមភាគតិចស្ថិតនៅប៉ែកខាងជើងបំផុតនៅអឺរ៉ុប និងជាក្រុមក្នុងស្រុកតែមួយគត់ដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់ និងការពារដោយអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្តីពីជនជាតិដើមភាគតិច ប៉ុន្តែទោះយ៉ាងណាក៏ដោយពួកគេត្រូវបានរើសអើង និងទទួលរងនូវអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងកម្រិតជាក់លាក់មួយអស់រយៈពេលជាយូរមកហើយ ហើយនៅតែជាកម្មវត្ថុនៃជម្លោះផ្លូវច្បាប់នៅក្នុងតុលាការជាតិ និងអន្តរជាតិ។
នេះបើតាមលោក ជេរេមី ម៉ៃហ្គូវ៉ាន់（Jérémie McGowan ）អតីតនាយកសារមន្ទីរសិល្បៈសាមី（ Sámi Dáiddamusea）បានចង្អុលបង្ហាញថា ភាពល្ងង់ខ្លៅដ៏ពេញនិយមរបស់ជនជាតិ សាមី ជារឿយៗត្រូវបានអមដោយការអាណិតអាសូរចំពោះពួកគេ និងការយល់ឃើញថាពួកគេត្រូវបានគេរំលោភបំពានដោយអំណាចអាណានិគម ព្រមទាំងត្រូវបានគេជឿថាបញ្ហានៃការរំលោភបំពាននិងបញ្ហាអយុត្តិធម៌វាបានកន្លងផុតទៅហើយ ប៉ុន្តែតាមការពិត វាមិនមែនដូច្នោះទេ ដូច្នេះ សារមន្ទីរត្រូវសហការជាបន្ទាន់ជាមួយសហគមន៍សាមី ដើម្បីឱ្យប្រជាជនបានយល់ដឹងបន្ថែមអំពីជនជាតិដើមភាគតិច និងបណ្ដុះបណ្ដាលជីវិតចម្រុះវប្បធម៌។
អែមម៉ា អេលៀន អូស្ការ（Emma Eliane Oskal Valkeapää）ជាជនជាតិសាមី បានចែករំលែកគម្រោងស្វែងរកផ្លូវ（Sami Pathfinders programme）តាម
រយៈមហាវិទ្យាល័យសាមី（ Sami University）សហការជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់ និងក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ ដើម្បីផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ជនជាតិភាគតិច។ទន្ទឹមនឹងនោះ វាត្រូវបានស្នើឡើងថា សារមន្ទីរអាចកំណត់គោលដៅនៃភាពចម្រុះ និងការអភិវឌ្ឍ របស់ជនជាតិដើមភាគតិច ពីទស្សនៈផ្សេងៗគ្នា លើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីជនជាតិភាគតិច។
រូបភាពទី 3៖យុវជន សាមីដើរតួជាអ្នកស្វែងរកផ្លូវ ដោយចែករំលែកវប្បធម៌ សាមី នៅក្នុងវិទ្យាល័យ សាលាបឋមសិក្សា អនុវិទ្យាល័យ និងសាកលវិទ្យាល័យនានាទូទាំងប្រទេសន័រវេស។
ថ្វីត្បិតតែសុន្ទរកថានេះផ្តោតសំខាន់ទៅលើជនជាតិសាមីក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែបញ្ហានៃការរើសអើងពូជសាសន៍កើតមាននៅគ្រប់ជ្រុងនៃពិភពលោក ហើយភាពខុសគ្នានៃវប្បធម៌គឺជាស្នូលចម្បងនៃការឃ្លាតឆ្ងាយពីគ្នា។ប្រជាជនដោយសារតែពួកគេមិនយល់ពីវប្បធម៌របស់ជនជាតិភាគតិច បង្កើតឱ្យមានការស្អប់ខ្ពើម ការភ័យខ្លាច ការអាណិតអាសូរនិងអារម្មណ៍ផ្សេងទៀត។វាជាការលំបាកសម្រាប់ជនជាតិភាគតិចក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្ម ដោយសារពួកគេមិនយល់អំពីវប្បធម៌សង្គមរបស់
ជនជាតិដទៃទៀត ដូច្នេះការយល់ដឹងពេញលេញអំពីវប្បធម៌នៃភាគីទាំងពីរ
បានក្លាយជាផ្នែកសំខាន់មួយក្នុងការសម្រេចបានសមភាពជាតិសាសន៍។
ក្រៅពីនេះ ជនជាតិភាគតិចក្រៅពីមានឱកាសទទួលរងការរើសអើង និងពិបាកក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មក្នុងសង្គម អាចនឹងត្រូវបានគាបសង្កត់យ៉ាងធ្ងន់
ធ្ងរនៅក្នុងករណីដ៏អាក្រក់បំផុត ដូចដែល ឡូរ៉ា ប៉េរ៉េ ឌីយ៉ា（Laura Pérez Díaz ）
និង តង់ជីង តូដិន（Tenzing Toden） នៅក្នុងសិក្ខាសាលាបាននិយាយថា បាន
ចែករំលែកអំពីចលនាតស៊ូដូមីនីការបស់សារមន្ទីរអនុស្សាវរីយ៍និងការបង្កើតសារមន្ទីរទីបេត（The Tibet Museum） ដែលសារមន្ទីរទាំងពីរនេះគឺ ជាសារមន្ទីរដែលសាងសង់ឡើងធ្វើជាស្នូលសម្រាប់ជនជាតិភាគតិចដែលបានទទួលរងការសង្កត់
សង្កិន។
យកសារមន្ទីរទីបេតជាឧទាហរណ៍ សារមន្ទីរនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយជនជាតិទីបេតក្នុងឆ្នាំ 1998 ប្តេជ្ញាលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីទីបេត នៅក្នុងសារមន្ទីរបានបង្ហាញនូវវប្បធម៌ទីបេ ប្រវត្តិសាស្រ្តនិរទេសខ្លួននាពេលថ្មីៗនេះ និងការបង្រៀន និងកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់សម្តេចសង្ឃ ដាឡៃ ឡាម៉ា（Dalai Lama）ដើម្បីបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃប្រវត្តិសាស្ត្រ នយោបាយ ក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិ។គោលបំណងរបស់សារមន្ទីរប្រភេទនេះគឺដើម្បីកត់ត្រា អភិរក្ស សិក្សាបង្ហាញ និងអប់រំអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់ប្រជាជនខ្លួន។ ទន្ទឹមនឹងនោះ វាលាតត្រដាងនូវវិបត្តិដែលជនជាតិភាគតិចជួបប្រទះ ដូចជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បរិយាកាសអភិវឌ្ឍន៍ និងការរឹតត្បិត
វប្បធម៌ ហើយសង្ឃឹមថានឹងប្រើប្រាស់សារមន្ទីរដើម្បីបញ្ចេញនូវស្មារតីតស៊ូ និងលើកកម្ពស់តម្លៃនៃជីវិត សេរីភាព សកម្មភាព និងការបញ្ចេញគំនិតរបស់សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋាន។
សេចក្ដីបញ្ចប់
កិច្ចប្រជុំរយៈពេលបីថ្ងៃបានបង្ហាញថា សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជុំវិញពិភពលោកកំពុងប្រឈមមុខនឹងសម្ពាធពីប្រភពជាច្រើន ជាពិសេសក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ នៅពេលដែលរបបផ្តាច់ការជ្រុលនិយមបានលេចឡើង ហើយតួនាទីរបស់សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សកាន់តែមានសារៈសំខាន់។ក្រៅពីបញ្ហាប្រជាធិបតេយ្យ
សេរី សិទ្ធិមនុស្សរបស់ជនជាតិភាគតិចក៏គួរឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ផងដែរខិតខំលុបបំបាត់ការរើសអើង និងកសាងសង្គមស្មើភាពគ្នា។ថ្វីបើសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សនៅមានបញ្ហាលំបាកក្នុងទិសដៅអភិវឌ្ឍន៍ ប៉ុន្តែដរាបណាសារមន្ទីរត្រូវបានរួបរួមគ្នា និងឆ្ពោះទៅមុខយ៉ាងរឹងមាំ គ្រាប់ពូជនៃតម្លៃជាសកលនឹងដុះពន្លក និងរីកដុះដាលនៅគ្រប់ជ្រុងនៃពិភពលោកក្រោមកម្លាំងរុញច្រាននៃពេលវេលា។