ណែនាំសង្ខបពីអ្នកនិពន្ធ៖យន់ស៊ុយវឹន

ស៊ុយវឹន（Emily）គឺជាជំនួយការស្រាវជ្រាវក្នុងការលើកកម្ពស់ការអប់រំរបស់សារមន្ទីរជាតិតៃវ៉ាន់។ការស្រាវជ្រាវចម្បងផ្តោតលើភាពអភ័យទោសនៃសង្គមតៃវ៉ាន់ចំពោះអន្តោប្រវេសន៍អន្តរជាតិ និងភាពដែលអាចធ្វើបានក្នុងពេលថ្មីៗនៃសារមន្ទីរ។ ក្នុងឆ្នាំ 2015 គាត់ត្រូវបានចាត់តាំងឱ្យអនុវត្តកម្មវិធីមគ្គុទ្ទេសក៍អន្តោប្រវេសន៍នៅក្នុងសារមន្ទី   ដែលរួមបញ្ចូលមគ្គុទ្ទេស ទេសចរណ៍ពហុភាសា ភាគច្រើនជាភាសាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ភាសាអង់គ្លេស និងចិន ព្រមទាំងជួយក្នុងការបង្កើតទំនាក់ទំនងរវាងសារមន្ទីរ និងសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2016 មក សារមន្ទីរបានធ្វើការយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយនឹងសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ភាគីទាំងពីររហូតមកទល់ពេលនេះ បានប្រារព្ធធ្វើមហោស្រពសិល្បៈមួយចំនួន ដែលទាក់ទងនឹងវប្បធម៌នៃតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដូចជាការតាំងពិពណ៌ សកម្មភាពអប់រំជាដើម  ព្រមទាំងការបកស្រាយអំពីការតំកល់ទុកផលិតផលប្រមូលបានពីបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផងដែរ។

ណែនាំសង្ខបពីអង្គភាព៖

សារមន្ទីរជាតិតៃវ៉ាន់ត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ 1908  គឺជាសារមន្ទីរចំណាស់ជាងគេនៅតៃវ៉ាន់។ នៅឆ្នាំ 1915 អគារសារមន្ទីរត្រូវបានសាងសង់ជាស្ថពរនៅលើទីតាំងបច្ចុប្បន្ន។ រយៈពេលជាងមួយសតវត្សមកហើយ   សារមន្ទីរឈរនៅមុខស្ថានីយ៍រថភ្លើងតៃប៉ិ   ការតំកល់ទុកផលិតផលដ៏សម្បូរបែប និងទីតាំងភូមិសាស្រ្តពិសេសតែមួយគត់ដែលមិនអាចខ្វះបាន។   ស្ថាបត្យកម្មបានធ្វើឱ្យសារមន្ទីរជាតិតៃវ៉ាន់ក្លាយជាកន្លែង​សម្គាល់សំខាន់ដែលមិនអាចខ្វះបាននៅក្នុងទីក្រុងតៃប៉ិ។ ការតំកល់ទុកផលិតផលនៅក្នុងសារមន្ទីបន្តផ្តោតទៅលើ ការសិក្សាពីមនុស្សជាតិ វិទ្យាសាស្ត្រផែនដី សត្វវិទ្យា រុក្ខសាស្ត្រ ភាពចម្រុះនៃវប្បធម៌។ ក្នុងរយៈពេលដប់ឆ្នាំកន្លងមកនេះ សារមន្ទីរតៃវ៉ាន់បានបន្ថែមនូវសមភាពវប្បធម៌ និងប្រធានបទចូលរួមចម្រុះ  ឆ្លើយតបទៅនឹងនិន្នាការសង្គមចុងក្រោយបង្អស់ក្នុងការធ្វើចំណាកស្រុកឆ្លងដែន។ តាមរយៈការតាំងពិព័រណ៍ប្រធានបទ សកម្មភាពអប់រំ ការបោះពុម្ពផ្សាយ និងគម្រោងវប្បធម៌ឆ្លងជាតិផ្សេងៗ សារមន្ទីរសម្រេចបាននូវគោលដៅអប់រំរបស់ខ្លួនក្នុងការបម្រើសាធារណៈជននៃមជ្ឈដ្ឋានវប្បធម៌ផ្សេងៗគ្នា ។

បុព្វកថា

សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជាតិ(NHRM) នៅតៃវ៉ាន់គឺជាកន្លែងចងចាំដ៏សំខាន់មួយ ដើម្បីរំលឹកដល់ប្រជាជនតៃវ៉ាន់ឱ្យចងចាំអំពីការអភិវឌ្ឍន៍លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅតៃវ៉ាន់

និងសម័យភេរវកម្មពណ៌សដ៏សំខាន់នៅរយៈពេលដែលវឌ្ឍនភាព។ សារមន្ទីរនេះក៏ជាមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំអំពីប្រវត្តិសាស្រ្តនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស  គាំទ្របញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស  លើកកម្ពស់គោលគំនិតសិទ្ធិមនុស្ស និងការតស៊ូមតិលើតម្លៃសិទ្ធិមនុស្សជាសកល ដើម្បីការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សរបស់តៃវ៉ាន់ផងដែរ។

ក្រោមការទទួលស្គាល់ដោយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកជំនាញនៅសមាគមន៍ក្រុមប្រឹក្សាអន្តរជាតិនៃសារមន្ទីរ (ICOM)   អង្គការសំខាន់ៗនៅក្រោមសហព័ន្ធអន្តរជាតិនៃសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្ស (FIHRM) និងអង្គភាពពាក់ព័ន្ធ សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជាតិតៃវ៉ាន់បានបង្កើតសាខាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សសហព័ន្ធអន្តរជាតិ（FIHRM-AP）។

ភារកិច្ចថ្មីរបស់សារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សជាតិតៃវ៉ាន់ និងសាខាអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកនៃសារមន្ទីរសិទ្ធិមនុស្សសហព័ន្ធអន្តរជាតិនាពេលបច្ចុប្បន្នគឺ បានបញ្ចូលប្រធានបទសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុក ជនឆ្លងប្រទេសចល័តទូទាំងពិភពលោក និងប្រធានបទសិទ្ធិ

មនុស្សចូលទៅក្នុងបរិបទ។ កន្លងមកអង្គភាពទាំងពីរតែងតែឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិតាមរយៈវិធីបង្កើតបណ្តាញអនឡាញ និងដើរតួជាវេទិកា/ស្ពានដើម្បីជំរុញការលើកកម្ពស់រការសន្ទនាវាងរដ្ឋាភិបាល អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល

សារមន្ទីរ និងសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍ឆ្លងដែននៅតៃវ៉ាន់។ វេទិកានេះក៏ជាលើកទីមួយដែរដែលអ្នកអនុវត្តន៍សារមន្ទីរ និងបុគ្គលិកអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមានឱកាសពិភាក្សាទល់មុខគ្នា ពិនិត្យប្រធានបទ និងរួមដៃគ្នាធ្វើការដោះស្រាយប្រធានបទជនអន្តោប្រវេសន៍ដែលរស់នៅតៃវ៉ាន់ និងប្រធានបទសិទ្ធិមនុស្ស។

ប្រធានបទជាច្រើនដែលនាំមកដោយជំនោរចល័តអន្តរជាតិក្នុងគោលបំណងលំហូរចូលទីក្រុង  បានក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមចំពោះសារមន្ទីរសហសម័យ។ ការផ្តោតសំខាន់នៃវេទិកានេះគឺ តាមរយៈការសន្ទនាឆ្លងវប្បធម៌សារមន្ទីរគួរស្វាគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍    វាយបំបែកនូវការយល់ច្រឡំ   ការរើសអើង និងអារម្មណ៍នៃការមិនរាប់បញ្ចូលពូជសាសន៍ដោយរបៀបណា ។ម៉្យាងទៀតក៏បានពិភាក្សាផងដែរអំពីសារមន្ទីគួរបង្កើតឃ្លាំងបណ្ណសាររបៀបណាសម្រាប់ប្រធានបទសិទ្ធិមនុស្សចល័ត រក្សាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រនិងបុរាណវត្ថុ ប្រមូលវត្ថុផ្ទាល់ខ្លួន  រឿងនិទាន  និងការចងចាំរួម។តាមរយៈការពិភាក្សាស៊ីជម្រៅនៅក្នុងវេទិកានៃសិក្ខាសាលារយៈពេលបីថ្ងៃពេញ   វាគ្មិនមកពីតៃវ៉ាន់ អូស្ត្រាលី ឥណ្ឌា សហរដ្ឋអាមេរិក បង់ក្លាដែស ទូបូ (ទីបេ) និងស៊ូដង់ខាងត្បូង បានចែករំលែកទស្សនៈ និងបទពិសោធន៍របស់ពួកគេ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅកាន់ពិភពលោកពីជំនោរកើនឡើងនៃនិន្នាការចល័ត និង ប្រធានបទសិទ្ធិមនុស្សដែលពាក់ព័ន្ធ  ផ្អែកលើសារមន្ទីរវិទ្យា ទ្រឹស្តី និងបទពិសោធន៍ជាមូលដ្ឋានពង្រឹងដល់ការងារជាក់ស្តែងផ្សេងៗ។

ប្រធានបទនៃវេទិកាថ្ងៃទី 20 ខែតុលា៖ បណ្តាញសារមន្ទីអន្តោប្រវេសន៍ និងយុត្តិធម៌សង្គម

វគ្គទី 1៖ ការរចនាគំរោងអំពីការសន្ទនានិងពិភាក្សារវាងសារមន្ទីរ និងសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍ (កម្មករ) និងសាធារណៈជន

លោករ៉ូហ៊ីនី កាប៉ាដា（Rohini Kappadath）នាយកសារមន្ទីរអន្តោប្រវេសន៍ភ្ជាប់នៅក្នុងក្រុមសារមន្ទីរវិចតូរីយ៉ា Victoria ប្រទេសអូស្ត្រាលី  បានលើកឡើងនូវវិធីខាងក្រោមជាមូលដ្ឋានសម្រាប់សារមន្ទីរក្នុងការអនុវត្តន៍សិទ្ធិមនុស្ស៖

• ប្រឈមមុខនឹងតួនាទីថ្មីរបស់សារមន្ទីរ
• ពិនិត្យមើលគោលនយោបាយសារមន្ទីរហួសសម័យ
• តែងបន្តសួរខ្លួនឯងថា  តើយើងបានស្តាប់យោបល់របស់សហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍ដោយយកចិត្តទុកដាក់ឬនៅ  ដែលយើងនឹងសហការជាមួយពួកគេនាពេលអនាគត។

លោករ៉ូហ៊ីនីគាត់ក៏បានចែករំលែកវិធីសាស្រ្តការងារដ៏សម្បូរបែបរបស់គាត់  ពីបទពិសោធន៍បម្រើការងារជាច្រើនឆ្នាំក្នុងសារមន្ទីរអន្តោប្រវេសន៍អូស្ត្រាលី។

វាគ្មិនពីររូបបន្ទាប់គឺយន់ស៊ុយវឹននិងលីអ៊ីងស៊ាន់មកពីតៃវ៉ាន់។អ្នកទាំងពីរបានចែករំលែកពីគោលការណ៍សារមន្ទីរថ្មីរបស់សារមន្ទីរជាតិតៃវ៉ាន់ និងសារមន្ទីរការងារនៃក្រុងកៅស្យុង។

រលកទីមួយនៃពលករចំណាកស្រុកមកពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍បានចូលតៃវ៉ាន់ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1990 ។  គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២១  តៃវ៉ាន់មាន​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក​មក​ពី​តំបន់​អាស៊ីអាគ្នេយ៍​ជាង ៧០​ម៉ឺន​នាក់ និង​ជនអន្តោប្រវេសន៍ជាង ៣០​ម៉ឺន​នាក់។ ពលករចំណាកស្រុកចូលមកតៃវ៉ាន់ដើម្បីបំពេញតម្រូវការហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ  ការនេសាទត្រី ឧស្សាហកម្ម

ផលិត និងការមើលថែទាំមនុស្សតាមផ្ទះ។ ជនមករស់នៅថ្មីលើកោះតៃវ៉ាន់ភាគច្រើនមកពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍និងជាអន្តោប្រវេសន៍អាពាហ៍ពិពាហ៍  ហើយពួកគេក៏បានក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃប្រភពកម្លាំងពលកម្ម និងសមាសភាពគ្រួសាររបស់តៃវ៉ាន់ផងដែរ។

ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សង្គមតៃវ៉ាន់មានទស្សនៈមើលងាយជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍យ៉ាងចាក់ឬសចាក់គល់។ ឧបសគ្គខាងវប្បធម៌ និងភាសា  ការយល់ច្រឡំ  ការរើសអើងធ្វើឱ្យពលករចំណាកស្រុក និងអ្នកចំណូលថ្មី (ប្តីប្រពន្ធបរទេស) នៅក្នុងតៃវ៉ាន់នៅតែបន្តរងនូវការព្យាបាទនិងយល់ច្រឡំឥតឈប់ឈរ។

សារមន្ទីរដែលបានបង្កើតឡើងដំបូងបំផុតនៅតៃវ៉ាន់ នោះគឺសារមន្ទីរជាតិតៃវ៉ាន់ (តៃព័រ) ទីតាំងនៅក្នុងទីក្រុងតៃប៉ិ នៅក្នុងឆ្នាំ 2015បានបើកដំណើរការ "សេវាមគ្គុទ្ទេសក៍ពហុភាសា" ។ បានជ្រើសរើសអ្នករស់នៅថ្មីអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឱ្យធ្វើជាមគ្គុទ្ទេសក៍សារមន្ទី រដើម្បីផ្តល់ជូនដល់បងប្អូនជនរួមជាតិអន្តោរប្រវេសន៍ក្នុងប្រទេសនូវការពិសោធន៍របស់សារមន្ទីរដែលគ្មានឧបសគ្គភាសា (រូបភាពទី 1)។ ក្រៅ​ពី​នេះ សារមន្ទីរតៃវ៉ាន់ក៏​បាន​ទាក់ទង​យ៉ាង​សកម្ម​ជាមួយ​សហគមន៍​ពលករ​ចំណាក​ស្រុក  ហើយ​បាន​រួម​គ្នា​រៀបចំ​ពិធី​បុណ្យ​ពហុវប្បធម៌  ​ ឯការរៀបចំ​ខ្លឹមសារ​កម្មវិធី​បាន​រៀបចំដោយសមាជិក​សហគមន៍ផ្ទាល់ (រូបភាពទី 2)។ដូច្នេះ  អ្នករស់នៅថ្មី និងពលករចំណាកស្រុកអាចបញ្ចេញមតិដោយសេរី  និងបង្ហាញភាពស្រស់ស្អាតនៃវប្បធម៌របស់ខ្លួននៅសារមន្ទីរតៃវ៉ាន់។

ដំបូងឡើយ សារមន្ទីរការងារទីក្រុងកៅស្យុង(សារមន្ទីរការងារ)ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាមួយនឹងប្រធានបទនៃពលកម្មតៃវ៉ាន់។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ  ត្រូវបានពង្រីកនិងផ្តោតការ​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់របស់ខ្លួនចំពោះពលករចំណាកស្រុក។សារមន្ទីរការងារបានរៀបចំការតាំងពិព័រណ៍ពលករចំណាកស្រុក  ដែលរួមបញ្ចូលនូវទស្សនៈផ្សេងៗគ្នា។ ដើម្បីធានាថា ពលករចំណាកស្រុកអាចបញ្ចេញសំឡេងសម្រាប់សិទ្ធិខ្លួនឯងបាន    ​ពលករចំណាកស្រុកក្នុងស្រុកក៏បានចូលរួមក្នុងគោលការណ៍នៃដំណើរការពិព័រណ៍។ តាមរយៈការសហការគ្នាបែបនេះ  ពលករចំណាកស្រុកអាចដើរតួជាអ្នកនិទានរឿង បង្ហាញពីវប្បធម៌ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេនៅក្នុងសារមន្ទីសាធារណៈ  ដោយមិនទទួលរងការវែកញែករារាំងជាផ្លូវការឡើយ។ សារមន្ទីរជាស្ថាប័នសាធារណៈ និងអប់រំ គួរតែថែរក្សាមនសិការរិះគន់ជានិច្ច   និងជំរុញសង្គមឱ្យប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាដែលមិនគួរត្រូវបានព្រងើយកន្តើយឡើយ។

វគ្គទី 2៖ ជនឆ្លងប្រទេសចល័ត៖ ការអភ័យអត់អោននិងការច្រានចោលក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រជនអន្តោប្រវេសន៍

អង្គប្រជុំលើកនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយសាស្រ្តាចារ្យឈិនជៀលីបុគ្គលិកសមភាពវប្បធម៌នៅសារមន្ទីរ ធ្វើជាអធិបតី ដែលបានបើកឆាកពីចំនុចទស្សនៈសំ

ខាន់ៗ។លោក​សាស្ត្រាចារ្យ ឈិន បានមានប្រសាសន៍ថា​៖ «​ប្រវត្តិ​នៃ​ការធ្វើ​អន្តោប្រវេសន៍​គឺ​ពោរពេញ​ទៅដោយ​អត្ថន័យ​នយោបាយ​»​។ខ្លឹមសារសំខាន់នៃសំណើ និងពិភាក្សានៃអង្គប្រជុំនេះគឺ  តើសារមន្ទីរគួរបណ្តុះបណ្តាលអ្នករស់នៅថ្មីដោយរបៀបណា? ទន្ទឹមនោះត្រូវដោះស្រាយការយល់ច្រឡំនិងការលំអៀងពីសង្គម ។

ខាង​ក្រោម​នេះ​គឺ​ជា​ការ​សង្ខេប​នៃ​ទស្សនៈ​សំខាន់ៗ​ទាំង​បី​ដែល​អ្នក​ធ្វើ​បទ​បង្ហាញ​បាន​លើក​ឡើង៖

ក្នុង​អតីតកាល   អ្នក​កត់​ត្រា​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​នៃ​ជន​ភៀស​ខ្លួន​ឆ្លង​ដែន​(ជនឆ្លងប្រទេសចល័ត)មិន​មែន​ជាជនដែលមក​តាំង​លំនៅ​ធ្វើដោយ​ខ្លួន​ឯង​នោះ​ទេ។ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នពួកគេអាចមានសិទ្ធបញ្ចេញសំឡេងដោយខ្លួនឯងបាន។

វាគ្មិនទីមួយនៃអង្គប្រជុំនេះគឺ អាហ្គនីស អារកេហ្ស រ៉ត Agnès Arquez Roth មកពីទីក្រុងប៉ារីស ដែលបានចែករំលែកពីរបៀបដែលនាងបានរកឃើញ "កន្លែងសមរម្យ" សម្រាប់គម្រោងនេះ។ ក្រោយមកតាមរយៈគម្រោងនេះ រ៉តRoth បានចាប់ផ្តើមខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហាអន្តោប្រវេសន៍សហសម័យនៅក្នុងប្រទេសបារាំង។ប្រសិនបើមើលទៅអឺរ៉ុបថាដូចជាទ្វីបមួយដែលគ្មានព្រំដែន នោះនៅសម័យប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងៗគ្នា។ មានជនអន្តោប្រវេសន៍មួយចំនួនធំបានមកទីនេះ  ដែលនីមួយៗមានបរិបទស្មុគស្មាញរៀងៗខ្លួន។ និងគោលនយោបាយចម្បងក្នុងការ​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​អន្តោប្រវេសន៍​របស់​បារាំង  ហើយនៅមិនទាន់ចាត់ទុកជនអន្តោប្រ

វេសន៍ថាជាពហុវចនៈនិងបែងចែកជាសហគមន៍ផ្សេងៗគ្នា។គោលនយោបាយអន្តោប្រវេសន៍ជាតិរបស់បារាំងជា​យូរ​មក​ហើយ អត្តសញ្ញាណវប្បធម៌គឺមានតែមួយគត់ ហើយខ្វះគោលគំនិតនៃអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ចម្រុះ។នៅក្រោមការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ រ៉តRoth និងសហការី  ពួកគេអញ្ជើញជនចំណាកស្រុកឱ្យសហការជាមួយសារមន្ទីរ ដោយប្រើវិធីផ្សេងគ្នាដើម្បីរួមបញ្ចូលសហគមន៍ជនអន្តោប្រ

វេសន៍    ហើយនឹងបញ្ចូលប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ខ្លួនទៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្របារាំង។ទោះបីជាមានបញ្ហាប្រឈមគ្រប់បែបយ៉ាងក៏ដោយ នេះគឺជាតម្រូវការចាំបាច់មួយ និងកាន់តែប្រសើរដើម្បីភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍។ មិនត្រឹមតែឱ្យជនអន្តោប្រវេសន៍ចូលរួមជាមួយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងអាចឱ្យអ្នកអនុវត្តសារមន្ទីរអាចធ្វើការប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នាតាមរបៀបថ្មីទាំងស្រុងដែលមិនធ្លាប់សាកពីមុនមក។

ទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌របស់ជនអន្តោរប្រវេសន៍ គួរតែត្រូវបានរក្សាទុកយ៉ាងល្អនិងប្រុងប្រយ័ត្ន ដូច្នេះយជនអន្តោប្រវេសន៍មាន "កន្លែង" ដើម្បីប្រាប់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេ។

ការងារដោះស្រាយទ្រព្យសម្បត្តិវប្បធម៌ជនអន្តោប្រវេសន៍គួរតែអាចជាបញ្ហាប្រឈម ពិភាក្សា និងផ្លាស់ប្តូរការយល់ច្រឡំ និងរើសអើងចំពោះអន្តោប្រវេសន៍អំពីសម័យកាលប្រវត្តិសាស្ត្រផ្សេងៗ  បង្កើនភាពមើលឃើញ និងការពិភាក្សា។ លោក អេដ ទេពផន(Ed Tepporn )នាយកសារមន្ទីរអន្តោប្រវេសន៍កោះ ទេពអប្សរAngel បានណែនាំពីប្រវត្តិនៃការបំបែកជនអន្តោប្រវេសន៍ចិន និងអាស៊ីនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក។ចាប់តាំងពីសតវត្សទី 18 មក ទាំងសង្គមក្នុងស្រុក ឬគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេ

រិក    គឺមិន​បាន​ផ្តល់​ភាពស្មើគ្នាឱ្យ​សហគមន៍​ជន​អន្តោប្រវេសន៍​អាស៊ី​អា​មេ​រិ​ក​ទាំង

អស់។ ឆ្នាំ 2020 នៅពេលដែលការរីករាលដាលនៃជំងឺរលាកសួតថ្មី បានផ្ទុះឡើងនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ជនអន្តោប្រវេសន៍អាស៊ីបានក្លាយជាគោលដៅនៃឧក្រិដ្ឋកម្មស្អប់ខ្ពើមជាបន្តបន្ទាប់។ លោកទេពផនបានលាតត្រដាងផងដែរថា  ជនអន្តោប្រវេសន៍អាស៊ីកាលដើមឡើយត្រូវបានឃុំខ្លួននៅស្ថានីយ៍អន្តោប្រ

វេសន៍កោះទេពអប្សរAngel ។ពោរពេញដោយភាពសាទរ និងសង្ឃឹម នៅពេលដែលជនអន្តោរប្រវេសន៍អឺរ៉ុប នឹងចុះចតនៅឆ្នេរសមុទ្រភាគខាងកើតនៃសហរដ្ឋអាមេរិក ឯជនអន្តោប្រវេសន៍មកពីអាស៊ី និងប៉ាស៊ីហ្វិក ភាគច្រើនបានមកដល់ឆ្នេរ

សមុទ្រភាគខាងលិចនៃសហរដ្ឋអាមេរិក  តាមរយៈស្ថានីយ៍អន្តោប្រវេសន៍កោះទេពអប្សរ Angel  ប៉ុន្តែពួកគេត្រូវបានរងការធ្វើបាប  គឺខុសពីជនអន្តោប្រវេសន៍អឺរ៉ុប។សារមន្ទីរនោះរក្សាសណ្ឋានដី និងអគារនៃទីតាំង បង្ហាញដល់សាធារណជនពីទុក្ខលំបាក និងទុក្ខវេទនារបស់ជនអន្តោប្រវេសន៍អាស៊ី   ធ្វើឱ្យវាក្លាយជាផ្នែកមួយនៃការនិទានរឿងសារមន្ទីរសហសម័យ។ អ្នកអនុវត្តសារមន្ទីរ និងអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ គួរតែលើកទឹកចិត្តជនអន្តោប្រវេសន៍បន្ថែមទៀត ឱ្យចាប់ផ្ដើមចូលរួមក្នុងដំណើរការនិទានរឿងរបស់សារមន្ទីរ។

ដូចប្រសាសន៍របស់អ្នកស្រី អ៊ូជៀនី ប្រធានក្រុមសេវាសាធារណៈ និងអប់រំនៃសារមន្ទីរប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិតៃវ៉ាន់ថា ពួកគេក៏គួរតែបង្កើតបណ្តាញទំនាក់ទំនង និងភាពជាដៃគូជាមួយសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍  ព្រោះនេះគឺជាប្រធានបទសំខាន់នៃសារមន្ទីរសហសម័យរួចទៅហើយ។ រលក​អន្តោប្រវេសន៍​ខុសៗ​គ្នា​ជាច្រើន​ក្នុង​ប្រ

វត្តិសាស្ត្រ​តៃវ៉ាន់​បង្ហាញ​ពី​ទិដ្ឋភាព​ជាច្រើន​នៃ​បទពិសោធន៍​ផ្ទាល់ខ្លួន​របស់​ជនអន្តោប្រវេសន៍ បានរងប្រទះ។ ការតាំងពិព័រណ៍ និងខ្លឹមសារនៃសារមន្ទីប្រវត្តិសាស្ត្រជាតិតៃវ៉ាន់ដំបូងគឺផ្តោតទៅលើក្រុមជនជាតិផ្សេងៗ  មិនមែនជាជនអន្តោប្រវេសន៍បុគ្គល។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមក ការផ្តោតអារម្មណ៍នៃការតាំងពិពណ៌ក៏បានផ្លាស់ប្តូរ

ទៅជារឿងផ្ទាល់ខ្លួន។ លោកស្រីប្រធានក្រុមអ៊ូក៏បានចង្អុលបង្ហាញថា ភារកិច្ចបង្កើតទំនាក់ទំនងរវាងសារមន្ទីរ និងសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍គឺត្រូវចំណាយពេលវេលាច្រើន   ប៉ុន្តែមិនថាការងារអ្វីក៏ដោយ  ប្រសិនបើអ្នកចង់ក្លាយជាផ្នែកមួយនៃសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍ និងធ្វើការជាមួយគ្នា ការកសាងទំនុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមក  គឺជាតម្រូវការជាមុនសម្រាប់ការងារ។

បន្ទាប់ពីការចែករំលែកបទពិសោធន៍របស់តៃវ៉ាន់រួចមក ការចែករំលែកបទពិសោធន៍របស់ជនភៀសខ្លួនពីទីបេ (ទីបេ) នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា បានធ្វើឱ្យបរិយាកាសមានសភាពធ្ងន់។ លោក តាស៊ី ​ ផុនសុខTashi Phuntsok នាយកសារមន្ទីរទីបេនៅទីក្រុង ថ្រាន់សារ៉ា ប្រទេសឥណ្ឌាបានចែករំលែកប្រវត្តិ មូលហេតុ និងបញ្ហាប្រឈមនៃការបំបែកខ្លួនរបស់ប្រជាជនទីបេ ដែលជារឿងគួរឲ្យឈឺចាប់។ ការធ្វើបទបង្ហាញ នេះបានរៀបរាប់ពីដប់ឆ្នាំបន្ទាប់ពីសង្រ្គាមស៊ីវិលចិន ដែលចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ 1959 នៅពេលនោះប្រជាជនទីបេ (ទីបេ) បានពង្រីកការនិរទេសខ្លួនទៅតាមសម្តេចសង្ឃដាឡៃឡាម៉ាទី១៤  ហើយរលកនៃការនិរទេសនេះនៅតែបន្តរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។

លោកនាយក តាស៊ី​  ផុនសុខ   បានប្រើវិធីសាស្រ្តប្រៀបធៀបដើម្បីបង្ហាញពីគោលនយោបាយ  ដែលបានអនុម័តដោយផ្លូវនិរទេសចំនួនបី៖ ឥណ្ឌា ប៊ូតាន និងនេប៉ាល់។រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌាបានបង្កើត "គោលនយោបាយស្តារនីតិសម្បទាសម្រាប់ជនជាតិទីបេដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន" ដែលស្មើនឹងផ្តល់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលរដ្ឋឥណ្ឌានូវមគ្គុទ្ទេសក៍ស្តង់ដារដើម្បីផ្តល់ជម្រកដល់ប្រជាជនទីបេ និងការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រជាជនទីបេ។

ផ្ទុយទៅវិញ ក្នុងឆ្នាំ 2019 ប្រទេសនេប៉ាល់បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយប្រទេសចិន បានបង្កើនហានិភ័យយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការចាប់ខ្លួន និងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ជនជាតិទីបេនៅក្នុងប្រទេសនេប៉ាល់។ សារមន្ទីរទីបេ (ទីបេ)បាន រក្សាប្រវត្តិសាស្រ្ត និងការរងទុក្ខវេទនារបស់ប្រជាជនទីបេដែលកំពុងនិរទេសខ្លួន ខណៈនោះក៏បានបង្ហាញពីគោលនយោបាយដ៏ចម្រូងចម្រាសទាំងនេះផងដែរ។

ប្រធានបទនៃវេទិកាថ្ងៃទី21ខែតុលា៖ GITJR (សេចក្ដីស្នើជាសកលសម្រាប់យុត្តិធម៌ ការពិត និងការផ្សះផ្សា) និងសិទ្ធិមនុស្សចល័ត

វគ្គទី 1៖ការពិត ការចងចាំ និងយុត្តិធម៌

អង្គប្រជុំនេះធ្វើជាអធិបតីដោយលោក ប្រេដិន ផេធឺ(Braden Paynter)នាយកវិធីសាស្រ្តនៃសម្ព័ន្ធអន្តរជាតិនៃគេហទំព័រមនសិការ​ វាគ្មិនមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក អាហ្រ្វិកខាងកើត និងតៃវ៉ាន់។ពួកគេម្នាក់ៗបានចែករំលែកការកត់ត្រាការពិតអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនិងវិធីអនុវត្តជាក់ស្តែងរៀងៗខ្លួន។

ការលំបាកមួយគឺនៅក្នុងដំណើរការប្រមូលភស្តុតាងនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស    ជនរងគ្រោះត្រូវពិនិត្យមើលឡើងវិញនូវបទពិសោធន៍ដ៏ឈឺចាប់របស់ពួកគេ។ ដូច្នេះ ជាដំបូងគឺចាំបាច់ត្រូវផ្តល់បរិស្ថានដែលមានភាពឯកជន  ប្រកបដោយសុវត្ថិភាព និងកសាងទំនុកចិត្ត ដើម្បីឱ្យជនរងគ្រោះអាចរៀបរាប់ប្រាប់ពីបទពិសោធន៍ពិតរបស់ពួកគេដោយសេរី  ដោយមិនមានអារម្មណ៍ខ្មាស់អៀន និងគ្រោះថ្នាក់។ផ្តល់នូវប្រព័ន្ធគាំទ្រ  ក្រោយពេលដែលជនរងគ្រោះត្រូវបានធានាសុវត្ថិភាព អ្នកអាចលើកទឹកចិត្តពួកគេឱ្យបញ្ចេញមតិសម្រាប់ខ្លួនឯង។ បុគ្គលិកទីជម្រក ឬបុគ្គលិកសង្គមកិច្ចត្រូវតែបន្ត

ផ្តល់ការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងនិងរឹងមាំដល់ជនរងគ្រោះនៅក្នុងដំណើរការទាំងមូល។

វគ្គទី2៖ទីជម្រក ការព្យាបាល និងប្រព័ន្ធគាំទ្រសម្រាប់អ្នកចល័តទី

បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរ និងប្រហែលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ90   ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងសង្រ្គាម និងជម្លោះជុំវិញពិភពលោក  ដូចជាការបោសសម្អាតជនជាតិភាគតិច សង្រ្គាមស៊ីវិល     ការបម្រើជនជាតិភាគតិចជាដើម  អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ និងប្រព័ន្ធគាំទ្រជនភៀសខ្លួន និងក្រុមងាយរងគ្រោះ  បានលេចឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។ លោក ម៉ូហ្វីឌុល ហូក（Mofidul Hoque） នាយកមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងយុត្តិធម៌នៃសារមន្ទីរឯករាជ្យបង់ក្លាដែស  

បានចង្អុលបង្ហាញនៅក្នុងការចែករំលែករបស់គាត់ថា    ការសម្អាតជនជាតិភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ា និងវិបត្តិជនភៀសខ្លួន បន្ទាប់ពីរបាយការណ៍ និងការតាំងពិព័រណ៍បានទទួលការចាប់អារម្មណ៍ពីអន្តរជាតិ។ លោក​បាន​ជំរុញ​ឱ្យគ្រប់​មជ្ឈដ្ឋានដោះស្រាយ

​ពី វិបត្តិ​ជនជាតិ​រ៉ូហ៊ីងយ៉ាដែលជា​បញ្ហា​សកល ហើយ​បញ្ហា​សកល​ទាមទារ​ឲ្យ​មាន​វិធានការ​ជាសកល​ដើម្បី​ដោះស្រាយ។ប្រសិនបើសហគមន៍អន្តរជាតិមិនអាចធ្វើអន្តរាគមន៍លើជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាជម្លោះក្នុងតំបន់បែបនេះទេ នោះប្រទេសជុំវិញយ៉ាងហោចគួរតែហុចដៃដើម្បីជួយ ហើយឆ្លើយតបឱ្យបានឆាប់រហ័ស ជៀសវាងស្ថានការណ៍កាន់តែអាក្រក់ទៅៗ។អ្នកប្រាជ្ញ និងអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់គួរតែធ្វើការស្រាវជ្រាវ និងការប្រកាសផ្សាយបន្ថែមទៀត ដើម្បីឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិបានដឹងស្ថានភាព។ បន្ទាប់មកគួរតែសហការដើម្បីស្វែងរកដំណោះជាបន្ទាន់ និងអចិន្ត្រៃយ៍ ដើម្បីបញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិភាគតិចនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា។

បន្ទាប់​ពី​នាយកហូក    វាគ្មិន​ពីរ​នាក់​គឺសុទ្ធ​តែ​មក​ពី​តៃវ៉ាន់   ទាំងពីរគឺ លោក លីខៃលី ​នាយក​មជ្ឈមណ្ឌល​សេវា​ជន​ចំណាក​ស្រុក​នៃមូលនិធិលីស៊ីន និងលោកស្រី ឈឹនសៀវលានអ្នកស្រាវជ្រាវសមាគមន៍ការងារអន្តរជាតិតៃវ៉ាន់ (TIWA) ។ អង្គការទាំងពីរបានផ្តល់ទីជំរក និងប្រព័ន្ធគាំទ្រសម្រាប់ពលករចំណាកស្រុកនៅតៃវ៉ាន់ ក៏ដូចជាការប្រឹក្សាផ្នែកច្បាប់សម្រាប់ពលករចំណាកស្រុកដែលទទួលរងការរំលោភបំពាន ការរំលោភផ្លូវភេទ និងស្លាប់ក្នុងការងារ។  TIWA គឺជាអង្គការមួយក្នុងចំណោមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ដែលបានបើកធ្វើ​ឲ្យ​សង្គម​តៃវ៉ាន់​យក​ចិត្ត​ទុក​ដាក់​ចំពោះ​បញ្ហា​សិទ្ធិ​ពលករ​ចំណាក​ស្រុកដំបូងគេបង្អស់     ពួកគេ​តាមរយៈ (រូបភាពទី 3 ដល់ទី 5) ការ​ប្រយុទ្ធ​យ៉ាង​ខ្លាំងក្លា និង​បញ្ចុះបញ្ចូល​ឲ្យ​មាន​ការ​កែប្រែ​ច្បាប់ ធានាឱ្យពលករចំ

ណាកស្រុកទទួលបានសិទ្ធការពារកាន់តែប្រសើរជាងមុន។

ថ្ងៃទី 22 ខែតុលា សិក្ខាសាលាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈសិទ្ធិមនុស្សចល័ត

ពីតិចទៅច្រើន ៖ ពីអកម្មទៅការនិទានរឿងសកម្ម

នៅថ្ងៃចុងក្រោយនៃសិក្ខាសាលានេះ បានស្វែងយល់ពីគោលបំណងនៃអតីតកាលនៅក្នុងប្រទេសពីការមិនយកចិត្តទុកដាក់លើសិទ្ធិមនុស្សរបស់ជនភៀសខ្លួនឆ្លងដែន  ហើយថាតើអ្នកណាមានសិទ្ធិសម្រេចចិត្តលើខ្លឹមសារនៃការតាំងពិព័រណ៌ និងអ្នកណាមានសិទ្ធិបកស្រាយ។ នៅពេលដែលសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកបន្តជំរុញចល័តអន្តរជាតិ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សដែលពាក់ព័ន្ធកំពុងកើនឡើង  វិសាលភាពឆ្លងទ្វីប និងព្រំដែន។

នៅពីក្រោយបាតុភូតសកលនេះ បញ្ហានយោបាយ និងជម្លោះក៏បានរួមចំណែកបញ្ឆេះភ្លើងធ្វើឱ្យបញ្ហាអន្តោប្រវេសន៍នៅក្នុងប្រទេសនានាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។ គ្មាន​សង្គម​ណា​អាច​ជៀស​ផុតបាននោះ​ទេ​​ ​ ពួកយើងបាន​ឈាន​ចូលយុគសម័យ​ថ្មី​ ហើយជនអន្ដោប្រវេសន៍បានបង្កើតសង្គមរបស់យើងលើកម្រិតផ្សេងៗគ្នា ឯភាពខុសគ្នាតែមួយគត់គឺថា«មកមុនមកក្រោយ»។ នៅក្នុងទិដ្ឋភាពននេះ  "ជនចំណាកស្រុក" តាមពិតជា "ភាគច្រើន" នៃសង្គម ហើយគ្រប់សង្គមទាំងអស់គួរតែបើកដៃរបស់អ្នក ទទួលយកសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍ជាមូលធនសង្គមថ្មី។ ពេលដែលជួយសង្គមឱ្យបើកចិត្តទូលាយ អភ័យទោសដល់អ្នកដទៃ ហើយឥទ្ធិពលការយល់ដឹងអន្តរវប្បធម៌គឺទូលំទូលាយណាស់។ លុះត្រាតែសារមន្ទីរនាំមុខក្នុងការកសាងទំនាក់ទំនងជាមួយ

សហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍ចម្រុះ  ភ្ញាក់គំនិត គិតឡើងវិញ និងទទួលយកបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ សារមន្ទីរទើបអាចជាវេទិកាបញ្ចេញសំឡេងសម្រាប់ជនអន្តោ

ប្រវេសន៍ និងជំរុញទំនាក់ទំនងសង្គម។ សារមន្ទីរ ស្ថាប័នវប្បធម៌ អ្នកអនុវត្តសារមន្ទីរ និងអ្នកប្រាជ្ញ គួរតែបន្តសហការគ្នា ដើម្បីអប់រំសាធារណៈជន។ដោយសាររដ្ឋាភិបាលអាចព្រងើយកន្តើយនឹងបញ្ហាទាក់ទងនឹងសិទ្ធិមនុស្សចល័ត  ឬរឹតតែដើរ

តួជាអ្នកបៀតបៀន ប៉ុន្តែការរួបរួមសហការគ្នាកាន់តែមានសារៈសំខាន់រវាងសារមន្ទីរ ស្ថាប័នវប្បធម៌ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល  និងអ្នកជំនាញមកពីវិស័យផ្សេងៗ។ហើយ

តាមរយៈកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជិតស្និទ្ធនេះ   ទើបអាចជួយស្រោចស្រង់ប៉ះប៉ូវប្រធានបទដែលបានពិភាក្សានៅក្នុងវេទិកានេះ។

ការសន្និដ្ឋាន

បីថ្ងៃនៃវេទិកាពិភាក្សា បានលើកឡើងពីអ្នកកាន់តំណែងនៅសារមន្ទីជុំវិញពិភពលោក គួរតែស្វែងរកឃើញចំណុចសំខាន់ផ្សេងៗពីវិធីក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងទំនួលខុសត្រូវ។ សមត្ថភាពក្នុងការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយសហគមន៍ជនអន្តោប្រវេសន៍គឺមិនអាចខ្វះបាន ប៉ុន្តែក៏ត្រូវការមានជំនាញអន្តរកម្មវប្បធម៌ដែលបានទទួលការបណ្តុះបណ្តាលយ៉ាងល្អផងដែរ។ ក្រៅពីនេះ សារមន្ទីរមានភារកិច្ចក្នុងការកសាងបណ្ណសារដែលត្រូវបានរក្សាទុកយ៉ាងល្អ និងរៀបចំផែនការតាំងពិពណ៌ដែលមានទស្សនៈរិះគន់ ដែលជំរុញឱ្យសង្គមមានការយល់ដឹងអំពីការធ្វើចំណាកស្រុកឆ្លងដែន និងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស។ជាចុងក្រោយ   ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ដូចគ្នានោះគឺ សារមន្ទីរគួរតែភ្ជាប់បណ្តាញជាមួយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលផ្សេងៗគ្នា និងសាលារៀន ដើម្បីស្វែងយល់ពីភាពខុសគ្នានៃទិដ្ឋភាពសង្គម និងតាមរយៈជាចង្កោមលើកកម្ពស់បញ្ហា។